موزه بزرگ بندر عباس

موزه مردم‌شناسی خلیج‌فارس یکی از بزرگترین موزه‌های مردم شناسی در جنوب کشور می‌باشد که در شهر بندرعباس ، مرکز استان هرمزگانواقع شده است .
این موزه که در محوطه تاریخی برکه‌های باران بناشده، اسفند ماه سال هزار و سیصد و هشتاد و شش افتتاح شد. موزه مردم‌شناسی خلیج‌فارس در سه طبقه با زیربنای دو هزار و چهارصد متر مربع ساخته شده که طبقه همکف دارای فضای عمومی، خدماتی، کتابخانه تخصصی و نمایشگاه می‌باشد .
طبقه دوم به بخش مردم شناسی اختصاص داده شده که شامل بخش بازار سنتی، آزادسازی قلعه هرمز، صید و صیادی می‌باشد. طبقه سوم نیز شامل بخش‌های باستان شناسی است که به غنای فرهنگی، تاریخی استان هرمزگان پرداخته شده‌است.
این موزه به دلیل قرار گرفتن در سایت تاریخی و ثبت شده برکه‌های باران، پتانسیل‌های ارزشمندی برای ایجاد یک پارک موزه‌ای فعال در بندرعباس به وجود آورده‌است.
ساختمان این موزه نمونه‌ای ارزشمند از معماری جنوب ایران است و بدون شک هماهنگی، صداقت، خلاقیت و توجه به ارزش‌های هنری، معماری و فرهنگی منطقه‌ای در موزه خلیج فارس متجلی شده است.
ساختمان این بنا از معماری سنتی هرمزگان برگرفته شده است. دیوارهای پشت‌بند، در و پنجره‌های چوبی و بادگیر (نورگیر مرکزی) از عناصر با ارزش معماری سنتی منطقه می‌باشد .
بخش مردم شناسی:
خش مردم شناسی موزه بزرگ خلیج فارس به بخش‌های بازار سنتی، آزادسازی جزیره هرمز از دست پرتغالی‌ها و صید و صیادی تقسیم شده است.
بخش بازار سنتی:
بخش بازار سنتی اولین قسمت در این بخش از موزه می‌باشد که وضعیت بازار و داد و ستد در هرمزگان را به نمایش گذاشته‌است. این بخش دارای یازده مجسمه از جنس موم می‌باشد که مردم در حال انجام کارهای مختلف را نشان می‌دهد.
بخش آزادسازی هرمز :
در سال هزار و پانصد و هفت میلادی نظامیان پرتغالی به فرماندهی آلفونسو آلبو کرک جزیره هرمز را تصرف کرده و در دماغه شمالی آن در محل یک دژ قدیمی اقدام به ساخت قلعه و تاسیسات نظامی و دفاعی کرد که مراحل ساخت آن سی سال طول مشید و آلبو کرک و اخلاف او به دلایل استراتژیکی و اقتصادی، تسلط بر تنگه هرمز را دنبال کرده به این طریق هم به مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس - دریای مکران که نام قدیم دریای عمان می‌باشد تا هند و چین کنترل داشته باشد و هم از طریق ترانزیت دریایی در واقع اخذ باج و خراج از کشتی‌های تجاری به اهداف اقتصادی خود دست یابند.
با شکل گیری حکومت صفوی و قدرت گیری آن در زمان شاه عباس بزرگ در سال هزار و ششصد و بیست و دو میلادی به فرماندهی امام قلی خان با اجاره تعدادی کشتی از انگلیسی‌ها به جزیره هرمز یورش برده و پس از صد و پانزده سال این بخش از خاک کشور که موقعیت استراتژیکی بسیار مهمی برخوردار بود را آزاد کردند.
با ورود به این بخش حسگرهای صدا فعال شده و صدای برخورد شمشیر، تفنگ سرپر، توپ و غرش جنگجویان به گوش می‌رسد. که این صحنه نبرد در قلعه هرمز را به نمایش گذاشته و پنج مجسمه در حال جنگ را می‌توان دید که این مجسمه‌ها شامل امام قلی خان، یک سرباز و 3 سرباز پرتغالی بوده که فرمانده آنها به دست امام قلی خان بر زمین افتاده و در حال جان دادن است.
بخش صید و صیادی :
در استان هرمزگان صید به شیوه‌های مختلفی انجام می‌گیرد. صید و صیادی آن قدر وسیع می‌باشد مجموعه مشاغل دیگری چون قایق‌سازی، لنج‌سازی، توربافی، گرگوربافی را به دنبال دارد که به طور مستقیم با ماهیگیران در ارتباط هستند.
صید با تور، قلاب، گرگور و مشتاو... از انواع مختلف شیوه‌های صیادی در هرمزگان است که از گذشته تا کنون ادامه دارد. در بخش صید و صیادی نیز به مانند دیگر بخش‌های موزه مردم شناسی با ورود به آن سنسورهای صدا فعال شده و صدای موج دریا و مرغان دریایی به گوش می‌رسد.
در این بخش چهار مجسمه با یک قایق و یک لنج روی دریا به معرض نمایش گذاشته شده‌است. برروی عرشه لنج ملوانی (جاشو) را می‌توان دید که در حال کشیدن طناب لنگر است و ناخدا نیز به صورت ایستاده با محاسنی سفید که با نصب دستگاه و پردازش باد به آن سمت محاسنش تکان می‌خورد در انتهای لنج قرار دارد.
در کنار لنج یک قایق همراه با مرد ماهیگیر قرار داد که تور برای صید ماهی در دریا انداخته‌است. در نزدیکی او شخصی یک صیاد مروارید از قعر دریا بیرون آمده و صدفی که در آن مروارید وجود دارد به دست دارد.
بخش باستان‌شناسی :
بر اساس مطالعات و پژوهش‌های باستان شناختی، حوزه فرهنگی از دوره پالئولتیک ( کهن سنگی ) گذرگاه جوامع و گروه‌های انسانی بوده‌است که در آفریقا به سمت جنوب شرق آسیا گسترش یافته بودند و ابزارهای سنگی دوره پالئولتیک قدیم ( حدود پانصد هزار سال پیش ) که از طرف میناب به دست آمده مؤید آن است که منطقه هرمزگان در این دوره از نظر زیست محیطی و جغرافیایی توان تامین نیازمندی‌های معیشتی گروه‌های انسانی که اقتصاد آنها متکی بر گردآوری خوراک و شکار بود را داشته‌است.
در بخش پیش از تاریخ، اشیایی از جنس سفال، سنگ، فلزاتی چون مس، برنز و آهن وجود دارد. ظروف سفالی، ظروف سنگی از جنس سنگ صابون و مرمر، مجسمه، ابزار و تیغه‌های سنگی و سفالی که تیغه‌های سفالی برای نخستین بار در دی ماه سال هزار و سیصد هشتاد و شش در لایه نگاری تم مارون رودان کشف شده که تاکنون در ایران و جهان نمونه مشابه آن گزارش نشده‌است، سر پیکان و سر نیزه‌های جنس برنز و نیز تعدادی از برنزهای لرستان نیز در میان آنها به چشم می‌خورد.
این اشیا مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد ( پنج هزار سال تا سه هزار سال قبل ) است.
بخش دوره تاریخی :
دوره تاریخی حد فاصل دوره هخامنشی تا پایان دوره ساسانی منطقه هرمزگان به عنوان یکی از پایگاه‌های مهم بازرگانی ، اقتصادی و سیاسی ، نظامی ایران مدنظر قرار می‌گیرد.
مدارک به دست آمده از بررسی‌های مناطق رودان، میناب، حاجی آباد مبین آن است که در طول دوره اشکانیان حوزه فرهنگی هرمزگان یکی از مهم‌ترین مناطق استراتژیکی ، اقتصادی و فرهنگی امپراطوری اشکانی (پارت) و ساسانی به شمارمی آمده‌است.
در بخش دوره تاریخی اشیای سفالی، سنگی، فلزی به معرض نمایش گذاشته شده‌است که شامل ظروف سفالی، ریتون سفالی، زیور آلات از جنس سنگ‌های قیمتی، سر پیکان برنزی می‌شود که عموماً مربوط به دوره اشکانی و ساسانی است و از مناطق بشاگرد، میناب، رودان و حاجی آباد به دست آمده‌است.
بخش دوره اسلامی :
طبق مدارک باستان شناختی و اسناد تاریخی و سفرنامه‌های جهانگردان مسلمان و اروپایی یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری ایران در حد فاصل دوره سلجوقی تا صفوی هرمز کهنه بوده‌است این مرکز اقتصادی از طریق بازرگانی دریایی از یک سو با اروپا و از سوی دیگر با کشورهای عربی جنوب و جنوب غربی خلیج فارس و جنوب شرق آسیا و چین سطح وسیعی از مبادلات بازرگانی و به تبع آن ارتباطات فرهنگی بر قرار می‌کرده‌است.
هرمز کهنه بخشی از میناب امروزی بود که با حمله سپاهان مغول رونق و شکوفایی خود را از دست داد و هرمز جدید یا جزیره هرمز فعلی جایگزین آن شد.
در بخش دوره اسلامی اشیای سفالی، فلزی، چینی، سبز بیدی ( سلادون ) و چوبی شامل ظروف سفالی چینی سبز بیدی و آبی و سفید خنجرهایی از جنس نقره، جعبه‌های آرایشگری، عطردان به معرض نمایش گذاشته‌اند که مربوط به دوره‌های مختلف اسلامی از سده‌های اولیه تا قاجاریه‌است.
بخش سکه :
در این بخش سکه‌هایی از جنس نقره، نیکل، برنز، مس مربوط به دوره‌های سلوکی (جانشین اسکندر در ایران) اشکانیان، ساسانیان، اموی، ایلخانی، تیموری، آق قویونلو، صفوی، قاجاری و پهلوی به معرض نمایش گذاشته‌اند.
سکه‌ها از قدیمی‌ترین آنها تا اواسط قاجاریه ضربی بوده و از اواسط قاجاریه به بعد ماشینی است و محدوده زمانی از دو هزار و سیصد تا پنجاه سال قبل را شامل می‌شود.

منابع :
http://www.yjc.ir/
http://fa.wikipedia.org/
www.iribnews.ir
zistboom.com/