پل لاتیدان در بخش
مرکزی شهرستان
بندرعباس واقع شده که یکی از آثار تاریخی واقع در جنوب
ایران به شمار می‌آید .
بقایای ویرانه پاین پل که به پل رود کول نیز معروف است در مسیر کاروان رو
دوره صفوی
شیراز -
بندرعباس، روی بستر رودخانه کول در پنجاه کیلومتری غرب
بندرعباس واقع شده است .
پل تاریخی لاتیدان که به طولانی‌ترین پل تاریخی کشور نیز معروف است در سال هزار و سیصد و هفتاد و دو بر اثر وقوع سیلاب در نزدیکی روستای نیم کار شهرستان
خمیر از خاک بیرون آمد.
این پل پانصد سال قدمت دارد و با طول یک کیلومتر دارای دویست و بیست و سه دهانه بوده که امروزه تنها سی و سه دهانه آن سالم و بیش از دویست متر آن قابل احیاء است.
بخش‌هایی از این پل در سالهای هزار و سیصد و هفتاد و نه و زار و سیصد و هشتاد و شش در دو مرحله با هزینه هشتاد میلیون تومان باز سازی شده است.
عرض
پل لاتیدان به دلیل طولانی بودن آن در بخش‌های مختلف متغیر می‌باشد. یکی از اصلی‌ترین
...مشاهده کامل متن دلایل تخریب قسمت میانی پل، نبود امکان ساخت پی و شالوده محکم برای آن به دلیل شدت جریان آب رود است.
مصالح به کار رفته در ساخت این پل سنگ‌های تراش نخورده و ناهمگون است که توسط ملاط به یکدیگر متصل شده‌اند.
این پل ظاهراً در زمان شاه عباس اول و در جریان احداث جاده کاروان رو بنا شده و نقش موثری در نقل و انتقال نیرو و تدارکات برای باز پس گیری منطقه خلیج فارس از استعمارگران پرتغالی داشته است.
رودخانه کول از رودهای پر آب منطقه محسوب می‌شده و در این محل دارای بستر عریض و طغیان‌های فصلی می‌باشد به همین دلیل، در مسیر جاده کاروان رو، احداث پلی طویل بر بستر رودخانه ضروری بوده است .
پل لاتیدان طولانی‌ترین پل تاریخی ایران و یکی از باشکوه‌ترین آن هاست. اما به دلیل سهل انگاری در شالوده سازی و شاید تعجیل در ساخت آن، برای حمله به پرتغالی‌ها ، و همچنین طغیان‌های شدید رودخانه، مدت نسبتاً کمی بعد از ساخت قسمتی از آن فرو ریخت.
در بازدیدی که انگلرت کمپفر از این پل در سال هزار و ششصد و هشتاد و شش میلادی داشته، قسمت‌هایی از آن فرو ریخته بود. پل لاتیدان در زمان آبادانی بیش از هزار متر طول داشته و از سه قسمت شرقی، غربی و دیواره سدی بین آن دو بوده تشکیل شده بود .
امروزه از قسمت شرقی حدود دویست و هفتاد متر و از قسمت غربی ویرانه صد و چهل و هفت متر باقی مانده، ولی از دیواره سدی به جهت اینکه در معرض جریان اصلی رودخانه قرار داشته، آثار زیادی برجای نمانده است.
این دیواره حدود هشتصد متر طول، دو متر ارتفاع و حدود هفت متر عرض داشته و ظاهراً در فواصل معین با جرزهای نیم دایره تقویت می‌شده است. از قسمت غربی پل تنها بقایای هفده پایه که به طور منظم و در یک محور ساخته شده‌اند، باقی مانده که قابل بازسازی نیست.
این پایه‌ها در جهت بالا رود و پایین رود دارای موج شکن‌های نیم دایره بوده و مصالح و شیوه ساخت آنها مشابه بخش‌های دیگر پل می‌باشد . به نظر می‌رسد که عرض پل در قسمت غربی هدود هشتاد متر و شصت سانتی متر و بیشتر از قسمت شرقی بوده است.
از قسمت شرقی آثار بیشتری برجای مانده است. این قسمت پل حدود چهل متر عرض داشته و با شیب ملایمی ارتفاع آن زیاد می‌شده به طوری که از یک متر در کناره رودخانه به شش متر و با احتساب جان پناه‌ها به حدود پنج و نیم متر در میانه می‌رسیده است.
سی و سه دهانه این قسمت دارای ابعاد مختلفی بوده‌اند که از کناره تا میانه وسیع‌تر می‌شده است.
در حال حاضر حدود بیست دهانه این قسمت سالم برجای مانده که نشان دهنده معماری پیشرفته و درخور توجه آن می‌باشد . در ابتدای این بخش نه دهانه کوچک فرعی وجود دارد که پل از آن به بعد کامل می‌شود.
از نهمین دهانه به بعد، پل هفده دهانه به عرض چهل متر و پنجاه سانتی متر و هفده پایه به عرض حدود هشتاد متر و سی سانتی متر دارد. عرض بیست و ششمین دهانه هشتاد متر و پنجاه سانتی متر می‌باشد که در جریان اصلی آب قرار دارد.
قسمت شرقی پل با دهانه‌های دیگر و مطابق با همین عرض ادامه پیدا می‌کند. هرچند جریان اصلی رودخانه آسیب‌های زیادی به این قسمت وارد ساخته است.
روی پایه‌های قسمت اصلی این قسمت از پل، آبگذرهایی در دو طبقه ساخته شده که در مواقع طغیان، آب را از خود عبور داده و همچنین سبب صرفه جویی در مصالح و کاهش وزن پل می‌شده است.
پایه‌های پل در این بخش حدود یک متر بالاتر از سطح آب و حداقل حدود پنجاه متر بالاتر از بستر رودخانه قرار دارد.
اضلاع پایه‌ها در جهت مخالف و موافق جریان آب دارای موج شکن‌هایی با قوس جناغی است تا فشار آب به پایه‌ها را بشکند. طول این پایه‌ها خدود پانزده متر می‌باشد .
روی این پایه‌ها، جرزهایی به طولحدود نود و عرض پهل و پنج متر ساخته شده و بین آنها، آبگذرهایی در دو طبقه جا گرفته است. طاق دهانه‌های اصلی و آبگذرهای روی پایه‌ها به این جرزها متکی است.
سطح گذر پل لاتیدان را با سنگ‌های مسطح فرش و لابه‌لای آنها را با ملات پر کرده بوده‌اند. پل رود کول با توجه به بستر رسوبی و غیر مستحکم رودخانه، فاقد یک شالوده مستحکم و یکپارچه است و ظاهراً حتی بستر رودخانه در این محل برای جلوگیری از شسته شدن بنیان پایه‌ها، سنگ فرش نشده و پی‌ها هر کدام به طور مستقل روی بستر رسوبی رودخانه نهاده شده است.
پل تاریخی لاتیدان در فهرست آثار ملی کشورمان نیز به ثبت رسیده است.
منابع :
http://www.hamshahrionline.ir
http://fa.wikipedia.org
tebyan-zn.ir
vista.ir
