در سال ۱۳۳۷ گمرک
پیرانشهر احداث و تا سال ۶۰ نیز این گمرک فعال بود تا اینکه با شروع درگیری‌های منطقه،گمرک تعطیل و مجدداً در سال ۷۱ راه اندازی می‌شود. با سقوط رژیم بعث و صدام در عراق، فعالیت این گمرک بسیار افزایش یافته، به تبع آن بازارچه مرزی تمرچین نیز فعال می‌شود.
بر اساس مجوز شورای عالی امنیت ملی فعالیت این بازارچه در سال ۱۳۷۵ به صورت رسمی شروع شده و مبادرت به فعالیت صادرات و واردات کالا نموده است و تعداد قابل ذکری از مردم
پیرانشهر و شهرهای همجوار در این نقطه مرزی شروع به فعالیت اقتصادی نموده اند.
در این راستا و در جهت صدورکالاهای غیر نفتی درتاریخ ۲۷/۰۱/۱۳۹۰ این مرز به صورت مرز رسمی و بین المللی معرفی و شروع به فعالیت نموده تا کار صادرات و واردات کالا در آن به مرحله جدیدی برسد.
که امر ترانزیت کالا و ورود و خروج موقت مسافری از طریق گمرک آن از جمله دستاوردهای رسمی بودنش می‌باشد و این بازارچه با کارکردهای اقتصادی – اجتماعی خود منجر به خروج منطقه از انزوای جغرافیایی، گسترش زیرساخت‌های منطقه، توسعه روستایی و تثبیت جمعیت در شهرمرزی
پیرانشهر و تعدادی از روستاهای همجوار شده است.
با عنایت به آمار و ارقام موجود ومقایسه‌های انجام شده از نظرارزشی،ازکل صادرات بازارچه‌های کشور
...مشاهده کامل متن ۸/۱۹درصد آن مربوط به صادرات بازارچه مرزی تمرچین بوده که از نظر حجم و ارزش در بین بازارچه‌های مرزی کشور رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
با رسمی شدن مرز تمرچین حوزه کاری بازارچه و گمرک این منطقه از هم جدا و هر بخش در امور تخصصی به فعالیت مشغول شده اند. بازارچه مرزی پیرانشهر با گمرک حاج عمران عراق مجاور می‌باشد.
پس از رسمی شدن مرز تمرچین در فروردین سال ۹۰ مبادلات کالا از این مرز رونق گرفته است و از زمان شروع ترانزیت خارجی کالا در مهر ماه سال ۸۷ از مرز تمرچین تا پایان سال ۹۱ بیش از ۳۰ هزار تن کالا به ارزش ۱۶ میلیون دلار از این مرز به خارج از کشور ترانزیت شده است.
با توجه به مطالعات انجام شده بیش از ۱۱۷ هزار تن کالا به ارزش بیش از ۱۲۰ میلیون دلار از گمرک و بازارچه تمرچین پیرانشهر به خارج از کشور صادر شد. از این میزان ۷۰ هزار تن به ارزش ۶۴ میلیون دلار از بازارچه مرزی و ۴۷ هزار تن به ارزش ۵۶ میلیون دلار از گمرک تمرچین در سال گذشته به خارج از کشور صادر شد که در مقایسه با سال قبل از لحاظ ارزش ۲۸ میلیون دلار افزایش دارد.
این بازارچه با داشتن مساحتی برابر ۲۵۰۰ متر مربع دارای ۳۶ غرفه می‌باشد. در حال حاضر در این بازارچه ۱۶تعاونی با ۴۹۶۰ نفر عضو و نیز ۳۰۰ نفر به صورت غیر تعاونی فعالیت دارند.
این بازارچه دارای ساختمان اداری ، بانک ، سالن غذاخوری ، باسکول و آب و برق و تلفن است. همچنین در این بازارچه در قبال اجاره بهای هر غرفه به ازای هر ۲۰۰۰ دلار پیمان ارزی مبلغ ۴۰۰۰۰۰ ریال اخذ می‌گردد.
ایجاد بازارچه‌های مرزی سهم به سزایی در تنظیم مبادلات انواع کالا داشته است.
عمده کالاهای صادراتی این بازارچه عبارتند از:
محصولات کشاورزی ، مصنوعات صنعتی ، ظروف پلاستیکی ، کفش ، سیمان ،موکت ، فرش ماشینی، صنایع دستی، مصالح ساختمانی و مواد غذایی.
عمده کالاهای وارداتی نیز عبارتند از:
ماشین آلات سنگین و قطعات و لوازمآنها ، لوازم صوتی و تصویری ، جاروبرقی و سایر لوازم خانگی.
نقش بازارچه تمرچین بر شاخص توسعه منطقه :
نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازارچه تمرچین در توسعه منطقه نقش موثری داشته است. به طور کلی بارزترین اثر مستقیم بازارچه را میتوان در کالبد شهر مشاهده کرد.
تاثیرات دیگر آن را نیز میتوان در تحولات اشتغال در بخش غیر رسمی صادرات و واردات کالا و به کارگیری حجم وسیعی از جوانان جویای کار در این زمینه و ورود تعداد زیادی مسافر که برای خرید و فروش به این شهر سفر می‌کنند، بررسی کرد.
درنتیجه باید گفت اگر چه میزان تأثیرات بازارچه مرزی تمرچین بر محدوده‌ی استقرار خود یعنی روستای مرزی تمرچین چندان چشمگیر نیست اما این بازار چه تأثیرات کالبدی فراوانی بر شهر پیرانشهر داشته است.
به گونه ای که این تأثیرات را درتغییرات سیمای شهری پیرانشهر با احداث مراکز بزرگ تجاری با بعد خدمات رسانی ملی (بازار فروش کالا در سراسر کشور)، گسترش مراکز پذیرایی همچون هتل و رستوران و … میتوان دید.
نتایج مطالعات پژوهشگران در خصوص بررسی شاخص‌های مختلف توسعه در این شهر حاکی از آن است که ایجادوتوسعه بازارچهیمرزیتمرچینبیشترین تاثیرگذاری را در بخش مسکن و اشتغال و کمترین تاثیرگذاری را در بخش اقتصاد غیررسمی و اوقات فراغت داشته است.
مهاجرپذیری یکی ازمهمترین عواملی است که منجر به تأثیرگذاری شدید این بازارچه بر بخش مسکن شده است به گونه ای که موجب گسترش تقاضا برای مسکن شده و همین امر به افزایش بی سابقه‌ی قیمت زمین ومسکن دامن زده است.
به دنبال آن ساخت وساز‌های داخل شهر به عنوان منبع درآمدی ناشی از اخذ عوارض و مالیات برای شهرداری بوده است. هم چنین ایجاد و استقرار این بازارچه باعث ایجاد وافزایش اشتغال غیرمستقیم درمنطقه گردیده است، به طوری که علاوه براشتغال مستقیم توسط پیله وران در امر صادرات و واردات کالا، نیازمندی‌های دیگری نظیر: بارگیری، حمل و نقل بار و مسافر، انبارداری، خدمات رستوران، مغازه و… نیزبه وجودآمده است.
شاخص‌های توسعه منطقه بر حسب مدل تحلیل شبکه به ترتیب اولویت عبارتست از مسکن، اشتغال، سرمایه اجتماعی، امنیت اقتصادی، بهداشت، درآمد مرزنشینان، محیط زیست، امنیت اجتماعی، تامین کالاها، جلوگیری از مهاجرت مرزنشینان، تغذیه، تامین اجتماعی، اقتصاد غیررسمی و اوقات فراغت.
درمجموع در یک نگاه به چند راهکار پیشنهادی جهت تقویت امر مبادلات مرزی در گمرک تمرچین اشاره شود باید گفت که:
۱- سرعت بخشیدن به روند صادرات و واردات کالا که چنین امری با قانون جدید در نظر گرفته شده برای گمرکات کشور مقدور خواهد بود.
۲- تغییر نگاه مدیریتی و کمک کردن مسئولان مربوطه به داشتن مدیریتی واحد
۳- اجرای طرح تجاری مرزنشینان به شعاع ۱۵ کیلومتری از مرز
۴- همکاری شرکتهای تجاری در استاندارد نمودن کالاهای صادراتی
۵- جایگزین کردن راهکارهای اقتصادی دیگر نظیر استفاده از ارز به قیمت مصوب بانک مرکزی ایران در معاملات مرزی
۶- ایجاد محیطی سالم و رقابت پذیر در عرصه صادرات و واردات
۷- تشویق به امر تحصیل پیله وران و آشنایی آنها با قوانین گمرکی در مراکز عالی دانشگاهی که خوشبختانه زمینه دامه تحصیل آنها در دانشگاه آزا اسلامی پیرانشهر اکنون برای علاقمندان فعالیتهای گمرکی فراهم شده است
۸- افزایش مشوقهای صادراتی به صادرکنندگان کالا از سوی دولت
۹- تسهیل در پرداخت حقوق ورودی ماشین آلات، مواد اولیه، و کالاهای واسطه ای وارداتی واحدهای تولیدی و سرمایه گذاران از طریق ترخیص کالا با ضمانت نامه‌های بانکی
منبع :
fa.wikipedia.org/
http://sahebnews.ir/
