کاروانسرای شاه عباسی نیشابور، در خیابان امام خمینی (ره) شهرستان
نیشابور، نرسیده به میدان خیام قرار گرفته است.
همانند بازار تاریخی
نیشابور، گمان بر این است که ساخت این کاروانسرا از جمله اصلاحات
دوره شاه عباس صفوی در
نیشابور بوده است.رباط شاه عباسی، کاروان سرای عباسی، رباط
نیشابور از جمله نام‌های این بنا است.
این کاروانسرای در دوره‌های مختلف تاریخ کاربری متفاوتی داشته است ، در
دوره قاجار به عنوان یتیم خانه، در دروه پهلوی، شهربانی و ژاندارمری و پس از انقلاب اسلامی
ایران تا سال ۱۳۶۷ انبار و از سال ۱۳۷۴ به بعد به عنوان اثر تاریخی و موزه مورد استفاده قرار گرفته و می‌گیرد.
در جلوی کاروانسرا، آب انباری وجود دارد که دو بادگیر دارد، البته امروزه این آب انبار وجود ندارد.
حیاطی مربع شکل، با گوشه‌های پخ، در
میانه بنا قرار دارد و با چهار
ایوان و بیست و چهار ایوانچه، که هر یک حجره ای در پشت خود دارد ، احاطه شده است. اسطبلها
...مشاهده کامل متن در ردیف دوم در پیرامون حیاط حلقه زده اند.
اسطبلها شامل فضاهایی ستون دار در گوشه‌های حیاط و فضاهای طویلی اند که آنها را به یکدیگر مرتبط می‌کنند. در کل، در طرح این کاروانسرا، سطح زیادی به اسطبل اختصاص یافته است و حجره‌ها نسبت به آنها سطح کمی را اشغال کرده اند.
راه ورود به اسطبلها از پخهای گوشه‌های حیاط و بدون عنصر واسطه بوده است ، این شیوه دسترس به ندرت در کاروانسراهای دیگر دیده می‌شود ، در دوره اخیر، ایوانها را نیز به اسطبلها گشوده اند.
راه ورود به کاروانسرا از میانه ضلع شمالی آن است. سردر مرتفع بنا، مطابق با سلیقه دوره صفویان، از امتداد افقی نمای ضلع ورودی این جبهه بیرون زده است. طاق نماهایی در دو طبقه طرفین پخ خورده سردر حجم آن را تراش خورده کرده اند.
ردیف طاق نماها در دو سوی سردر نمای جبهه ورودی را از دیگر نماهای خارجی متمایز و زمینه ای مناسب برای تاکید بر سردر ایجاد کرده است. سه ضلع دیگر کاروانسرا نمایی ساده و بدون تزیین دارند.
بعلاوه، سردر با آجرکاری در پیشانی و پشت بغلها تشخص بیشتری یافته است. سردر به هشتی وسیعی راه می‌یابد که سقف رسمی بندی دارد. در دو سوی هشتی، غرفه‌ها و اتاقهایی بوده که امروزه تخریب شده و در نتیجه، هشتی نیز به اسطبلهای دو سوی این جبهه باز شده است.
هشتی مستقیما به ایوان جبهه شمالی و سپس حیاط کاروانسرا راه می‌یابد.
تقسیمات چهار نمای پیرامون حیاط با یکدیگر مشابه و حاکی از نظمی دقیق است. رخ بام کلی حیاط را نمای ایوانها شکسته است. ایوانهای دو جبهه شمالی و جنوبی از دو ایوان دیگر اندکی بلندترند و بر محور ورودی تاکید می‌کنند ، دو ایوان شرقی و غربی نیز با آجرکاری در پیشانی شاخص شده اند.
حیاط کاروانسرا امروزه با حوضی در میانه و باغچه هایی در اطراف آن محوطه سازی شده ، همچنین در پیرامون کاروانسرا، چهار برج وجود داشته است.
منبع:
http://visitneyshabour.blogfa.com
http://www.arthut.co/
http://www.negahmedia.ir/
