سید معین‌الدین علی پسر نصیر،پسر هارون، پسر ابوالقاسم حسینی قاسمی انواری تبریزی معروف به قاسم انوار، از شاعران ایرانی است.
وی در سال ۷۵۷ هجری قمری در
سراب تبریز به دنیا آمد. او از پیروان خاندان صفی‌الدین اردبیلی بود. معین‌الدین در شعر قاسمی یا قاسم تخلص می‌کرد و یکی از پسران شیخ صفی‌الدین به اسم صدرالدین موسی به او لقب قاسم‌الأنوار را بخشید.
قاسم بعدها شاگردی سید محمد میرمخدوم را که از مدینه به
نیشابور آمده بود، نمود. سید قاسم بعد از آن‌که مدتی در آذربایجان بود، در جوانی به
گیلان رفت و زبان گیلکی آموخت و آن را در قسمتی از اشعار خود به کار برد و در همین دوران جوانی از آذربایجان به خراسان سفر کرد و مدت‌ها در هرات اقامت کرد؛ تا آن که در سال ۸۳۰ به سبب تهمت ارتباط با احمد لر، قاتل شاهرخ میرزا، مجبور به ترک هرات شد.
در این زمان سید قاسم در
سمرقند سکونت گزید و سپس به خرگرد جام رفت. قاسم در سال ۸۳۷ هجری قمری در سن هشتادسالگی فوت کرد و در باغ خانقاهش در روستای لنگر
تربت جام به خاک سپرده شد.
امیرعلیشیر نوایی دستور داد بر قبر او بقعه‌ای بسازند؛ وی همچنین به مردم و به صوفیان اجازه داد
...مشاهده کامل متن که از قبر قاسم انوار دیدن کنند.
کلیات قاسم انوار شامل تعدادی غزل، قطعه، رباعی و چند مثنوی‌است. مثنوی‌های او انیس‌العارفین و صدمقام نام دارد که در بیان اصطلاحات عرفان و تصوف سروده شده‌اند.
وی در شعر بیشتر قاسم و قاسمی و گاهی قاسم انوار تخلص کرده است. آثار نثر او به فارسی ساده تحریر شده‌اند؛ مهم‌ترین این آثار رساله در بیان علم، و رسالة سؤال و جواب است.
وی به زبان‌های فارسی، ترکی و گیلکی شعر سروده است.
آرامگاه وی در کنار روستاى لنگر در 24 کیلومترى شمال غربى تربت جام واقع شده و از آثار امیر على شیرنوایى است.
این بنا، به صورت مستطیل با دو ایوان در جبهه هاى جنوب غربى و شمال شرقى و حجره هایى در طرفین ایوان شمال شرقى و ضلع شمالى و داراى ابعادی در حدود 60/20 متر عرض و 8/24 متر طول است.
شکل داخلى بنا، چهار طاقى است که مقبرة منسوب به شاه قاسم، در شاه نشین نیم هشت ضلعى شمال شرقى واقع شده است.
ایوان اصلى بنا، در حدود 10 متر عرض، 70/6 متر عمق و 10 متر ارتفاع دارد. از طاق این ایوان، تنها قسمتى از خیز پاطاق آن باقى مانده است. راه ورودى به داخل بنا، در حال حاضر، از طریق ایوان کوچک میسّر است که در ضلع شمال شرقى واقع شده و داراى طاق آهنگ است که حاشیة قوس آن با آجرکارى سادهاى تزیین شده و در طرفین آن، دو حجرة کوچک قرار دارد.
در حجرة سمت راست، قبرى منسوب به پسر شاه قاسم قرار دارد. سقف این حجره، داراى کاربندى سادة 24 ضلعى و در چهارگوشه است. حجرة دیگر، با طاقى خرطومى (چهاربخش) پوشش یافته و در یک گوشة آن، راه پلّه ها جهت دسترسى به بالا تعبیه شده است.
داخل بنا، شامل یک چهارطاقى به ابعاد 90/9×90/9 متر با چهار شاهنشین به ابعاد 20/4 عرض و 85/5 متر عمق است. پوشش سه شاهنشین به صورت کاربندى هشت ضلعى ساده است و شاهنشین چهارم که قبر در داخل آن قرار دارد، از دو بخش تشکیل شده است.
بخش پیشین، داراى کاربندى سادة 14 ضلعى، و شاهنشین دوّم داراى کاربندى سادة هشت ضلعى است و در پایین آن نورگیرى تعبیه شده است.
پوشش بنا با استفاده از سکنج و کاربندى ایجاد شده است. راهرو نیز دور تا دور بنا را فرامىگیرد که عرض آن حدود 70 سانتى متر و داراى فضاهاى کوچکى در زوایا و پشت گوشه‌ها است.
این بنا، فاقد تزیین خاصّى است و تنها با قابهاى ساده تزیینى، قوسها، حاشیه گچبرى ، کاربندى ها و قسمتهاى مختلف کاربندى که با خطّى به دو نیم شده اند، تزیین شده است.
در داخل و خارج بنا، سنگ قبرهاى دیگرى مربوط به قرن یازدهم هجرى به بعد دیده میشود.
در خصوص علمکرد اصلى بنا، به نظر میرسد که به عنوان خانقاه یا و محل تجمّع مریدان مورد استفاده بوده است. در ایوان جنوبى، سنگ سیاهى قرار دارد که بر روى آن، کتیبة جالبى به خط نستعلیق به تاریخ 1046 هـ .
ق نصب شده که بیانگر وضعیّت اجتماعى و اقتصادى منطقه در قرن یازدهم بوده، لذا داراى ارزش است. فرمان مذکور، حاکى از تخفیف مالیات هفت گروه از مردم جام است و در آن، اصطلاحات محاسباتى بسیارى از دوران صفویّه دیده میشود.
منبع:
http://shrines.blog.ir
http://vista.ir
http://www.tebyan.net
