پناهگاه حیات وحش بوروئیه در شهرستان
خاتم واقع شده است و به وسیله جاده‌های مواصلاتی این شهر احاطه شده است ، به طوری که در جنوب منطقه جاده آسفالته هرات به سرچهان و
شیراز وجود دارد که مرز منطقه را نیز شامل می‌شود.در غرب منطقه نیز جاده آسفالته توتک به روستاهای کرخنگان و چنارناز واقع شده و این جاده در ادامه به سمت جنوب با عبور از روستای بوروئیه
خوانسار و روستای
خوانسار به جاده آسفالته هرات - سرچهان وصل می‌شود.
پناهگاه حیات وحش بوروئیه نخستین منطقه تحت مدیریت محیط زیست در محدوده شهرستان
خاتم بوده و وجه تسمیه آن وجود روستای بوروئیه در مرکز منطقه است.
این منطقه در تاریخ ۲۱ خرداد ۱۳۸۱ با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست، به شبکه مناطق چهارگانه محیط زیست پیوست. بخش عمده‌ی پناهگاه را ارتفاعات تشکیل می‌دهد.
دامنه ارتفاعی منطقه بین ۱۶۰۰ تا ۲۸۰۰ متر متغیر است. هیچ آبادی دارای سکنه دائمی داخل پناهگاه وجود ندارد.
این پناهگاه حیات وحش در محدوده ارتفاعی هزار و 580 تا دو هزار و 860 متر قرار دارد که بلندترین ارتفاع مربوط
...مشاهده کامل متن به کوه چنگ به ارتفاع دو هزار و 800 متر و کوه دیده بان در نزدیکی غارخانه به ارتفاع دو هزار و 708 متر از سطح دریا است.
به طور کلی بخش عمده پناهگاه را ارتفاعات تشکیل داده که بیشتر از جنوب شرق به طرف شمال غرب گسترش دارند.
عمده‌ترین تعارضات پناهگاه چرای دام و معدودی مزرعه است. بر اساس طبقه بندی اقلیمی دو مارتن، اقلیم پناهگاه خشک و نیمه خشک است. میانگین سالانه دما بین ۱۰ تا ۱۸ درجه سانتی گراد و میزان بارندگی بین ۲۰۰ تا ۳۳۰ میلی متر در بخشهای مختلف منطقه در نوسان است.
منابع تامین کننده نیاز آبی حیات وحش عمدتا شامل سنگاب‌ها از جمله سنگاب قله‌ی خانه خدا، دو دستگاه تلمبه بادی، سه باب آب انبار و آبشخور و نیز قنات‌های حسن قدامی و کورو بوروئیه هستند.
در پناهگاه حیات وحش بوروئیه در مجموع ۱۸۹ گونه گیاهی متعلق به ۸۵ جنس و ۴۲ خانواده شناسایی شده است که این گونه‌ها با پراکنش متفاوت و آمیختگی با یکدیگر تشکیل ۲۰ تیپ گیاهی را داده اند که ۳۰ گونه در فهرست سرخ موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع آمده است.
گونه کلاه میر حسین، رندوک( شور یزدی )، کیکم و کیکم شیرازی به دلیل بومی بودن و گونه آنقوزه تلخ به دلیل در معرض خطر بودن ( EN ) اهمیت ویژه ای دارند. البته این ارقام فقط بخشی از گونه‌های گیاهی شناخته شده منطقه هستند.
چرای دام مهمترین روش بهره برداری از پوشش گیاهی منطقه است که تا حدودی بصورت کنترل شده انجام می‌شود.
مهمترین گونه‌های گیاهی پناهگاه حیات وحش بوروئیه درمنه، تنگرس، قیچ، افدرا، استپا، بنه، بادام کوهی، کیکم، هوم، گز، گون، زیره، قدومه، خارشتر، بومادران، میخک کوهی، جگن و کمای اسبی هستند.
در پناهگاه حیات وحش بوروئیه ۲۵ گونه پستاندار از ۱۴ خانواده شناسایی شده که از این تعداد هفت گونه به عنوان اولویت‌های حفاظتی منطقه در ایران و جهان مطرح است.
از مهمترین پستانداران وحشی پناهگاه حیات وحش بوروئیه می‌توان قوچ و میش، کل و بز، پلنگ، خرس قهوه ای، کاراکال، جبیر، سیاه گوش، گراز، گرگ، کفتار، شغال، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی و روباه معمولی را نام برد.
ارتفاعات پیر زال، خانه خدا، کال چینو، سر بره، سمبه ای و بورو از مهمترین زیستگاه‌های قوچ و میش محسوب می‌شوند. مواردی از مشاهده رودک عسل خوار در مجاورت کوه جنگلی پناهگاه گزارش شده است.
در این پناهگاه همچنین در مجموع ۶۵ گونه پرنده متعلق به ۲۸ خانواده شناسایی شده است. پرندگان حمایت شده در سطح ملی و بین المللی این ناحیه ۱۱ گونه هستند که البته در این میان دو گونه عقاب شاهی و هوبره از اهمیت بیشتری برخوردارند.
از جمله پرندگان پناهگاه حیات وحش بوروئیه می‌توان از کبک، تیهو، هوبره، باقرقره شکم سیاه، دلیجه، عقاب طلایی، عقاب دو برادر، سارگپه معمولی، بالابان، شاهین، شاه بوف، جغد کوچک، سارگپه پا بلند، دال، سبز قبا، زنبور خور معمولی، هدهد، زاغی، زاغ بور و انواعی از گنجشک سانان نام برد.
در مجموع ۱۷ گونه خزنده و دوزیست در پناهگاه حیات وحش بوروئیه شناسایی شده است که شامل یک گونه لاک پشت، یک گونه از مارمولک ها، هفت گونه از مارها و هفت گونه از دوزیستان است.
در این میان لاک پشت‌ها مهمیزدار و بزمجه بیابانی در اولویت حفاظتی قرار دارند. جکوی عنکبوتی، افعی گرزه و انواعی از مارها از جمله دیگر خزندگان پناهگاه هستند.
منبع:
http://www.iew.ir/
http://www.doe.ir
http://mohitezistekhatam.blogfa.com/
