آدرس : اراک مجموعه بازار مرکزی، مدرسه علمیه سپهداری اراک
در
بافت قدیمی شهر
اراک و جنب بازار این شهر ، مجموعه مسجد و مدرسه بسیار زیبایی قرار دارد که در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار همزمان با شهر سلطان آباد (
اراک) توسط مرحوم یوسف خان گرجی ساخته شده است.
این مسجد که از ابتدا به صورت حوزه علمیه
اراک درآمده است، مرکز مهمی برای تحصیل و تدریس مشاهیر و علمای استان
مرکزی بوده است.
سبک و نوع معماری بکار رفته در ساخت گنبد،
ایوان، حجرههای اطراف و کاشیکاریها، اقتباسی از معماری
دوره صفویه می‌باشد. این مجموعه به صورت نگینی در مرکز شهر
اراک می‌درخشد.
ایوان ورودی و گنبد آجری و کلاه خودی زیبای از هر نقطه قابل رویت می‌باشد.
بنای مدرسه سپهداری از طرح چهار
ایوان پیروی می‌کند که از آن میان دو
ایوان شمالی و جنوبی بلندتر و عظیم‌تر از دو دیگری است. در پیرامون حیاط مدرسه بیست و پنج حجره وجود دارد و پر حجره دارای یک
ایوان ...مشاهده کامل متن کوچک در جلو و قسمت نشیمن در عقب می‌باشد، سردر و لچکی این حجره‌ها با کاشیهای خشتی هفت رنگ تزئین یافته و نقوش آنها گیاهی و هندسی است.
ایوان ورودی حدود 12متر و گنبد و مسجد حدود 18متر ارتفاع دارد .امام خمینی (ره) در این مدرسه تدریس می‌نموده و در حجره جنب ایوان ضلع شرقی اقامت داشته است.
همچنین علمای بزرگواری همانند مرحوم آیت الله محمدرضا گلپایگانی و آیت الله اراکی دراین مدرسه تدریس می‌نموده اند.
مدرسه علمیه سپهداری اولین مرکز علوم دینی در اراک است. مدرسهٔ سپهداری به عنوان نخستین بنای شهری با اقتباس از سبک مدارس دوره صفویه و با کاشیکاری‌های ظریف و زیبای دوره قاجار یکی از بناهای موجود در مجموعه بازار اراک است.
این مدرسه به وسیله یوسف خان سپهدار (داماد فتحعلی شاه قاجار) بنا شده و مرحوم آیت الله حاج آقا محسن عراقی در توسعه آن نقش مهمی داشته‌است. در سال ۱۳۳۳ هجری قمری آیت الله حائری یزدی این مدرسه را به کیک از حوزه‌های علمیه بزرگ کشور تبدیل کرد.
ضلع جنوبی مدرسه شامل یک دالان باریک بعنوان رابط بین مدرسه و چهارسوی بازار ، ایوان و گنبد خانه و نیز دو نمازگاه در دو سوی آن که به اجرای مراسم مذهبی و نمازگزاران اختصاص دارد.
فضای گنبد خانه مربع شکل بوده و در چهار سوک فضای مذکور و در ارتفاع حدود 5 متر چهار گوشوار ساخته شده .
چون این گوشوارها به تنهائی برای دوره سازی گنبد کافی نبوده، معمار چهار درگاهی ( طاق کمکی ) در چهار ضلع بین گوشوارها زده تا کار تبدیل یکی فضای مربع به دایره را آسان کند .
مدرسه نامبرده یک پوش بوده و در نوع خود بزرگترین گنبد آجری در بافت قدیمی اراک محسوب میشود . سطوح بیرونی کاسه گنبد ساده و پوشش آن از کاهگل است . اما قسمتی از سطوح داخلی گنبد و نیز دیوارهای فضای مربع شکل با کاشیهای خشتی و معرق و با نقوش هندسی و کتیبه تزئین شده است .
وجوه و چهره اجتماعی :
هر چند که مدرسه سپهداری بنام مسجد جمعه ( جامع ) مشهود نیست، اما در طول حیات خود به ویژه در دوره قاجار و پهلوی ، بدلیل حضور فراوان نمازگزاران به ویژه از طبقه بازاریان در روزهای جمعه و نیز شرکت آنها در مراسم سوگواری عملاً از اعتبار و اهمیت مسجد جمعه بر خوردار بوده است.
علاوه بر آن در این مدرسه هزاران طلاب به کسب علوم دینی مشغول بوده که بعد‌ها در زمره مراجع تقلید و رهبری قرار گرفتند نظیر مرحوم آیات عظام حائری، گلپایگانی و امام خمینی که رهبر انقلاب مدتی در مدرسه – مسجد مذکور تحصیل و زندگی می‌کرده.
منبع :
http://markazi.irib.ir/
markazi/markaziview/1874------
http://fa.wikipedia.org/wiki
