بازار چهارسوق گلپایگان

بازار سنتی گلپایگان با دهانه‌ای وسیع و طاق بندی و سقف ضربی آجری سبک بناهای سلجوقی را داشته.چهار سوق از یک طرف روبروی مناره شهر گلپایگان و از طرف دیگر به مسجد جامع شهر راه دارد.
مناره شهر گلپایگان با 18 متر ارتفاع و با قدمتی حدود ۹۰۰ سال که در قرن پنجم ایجاد گشته است، در زمره بلندترین مناره‌های ایران است. منار گلپایگان دارای دو در و در درون آن پلکانی تعبیه شده‌است.
قسمت‌های پایین و بالای مناره مرمت گردیده و دارای کتیبه آجری است که این کتیبه به خط کوفی نوشته شده و فاقد تاریخ می‌باشد و متن کتیبه آن از آیات کلام الله مجید است.
این مناره از زمان سلجوقیان می‌باشد که ساختمان آن را احتمالا با ساختمان مسجد جامع و بازار چهارسوق همزمان می‌دانند.
واژه سوق یا چار سوق برگرفته از کلمه چهارسو در اصل محل تقاطع دو راسته اصلی و مهم بازار بود. در برخی موارد سوق را در محل برخورد دو راسته طراحی شده بازارقرار می‌دادند و به شکل فضایی به صورت چهارسو می‌ساختند که به سبب موقعیت ارتباطی آن ارزشمند به شمار می‌آمد.
نزدیکی بازار و مسجد و نقش آن در جامعه قابل برسی می‌باشد. امروزه بازار جدید و بزرگ گلپایگان ...مشاهده کامل متن در اطراف بازار چهار سوق گسترش یافته‌است و این بازار تاریخی را احاطه کرده‌است.
از نظر معماری چارسو (سوق) از جمله عناصر و فضاهای مهم شهری و ارتباطی در بازارهای سنتی ایران محسوب می‌شود و از آن جا که بازارهای اصلی ایران غالبا به شکل خطی و در امتداد مهمترین معبر شهری شکل می‌گرفت،
مهم‌ترین بخش و عنصر اصلی یک بازار، راسته اصلی آن بود.
(راستا بازار) علاوه بر سوق، راسته اصلی از مهم‌ترین عناصر معماری در بازار ایرانی بود که در ساده‌ترین شکل آن با دکان‌های واقع در دو سوی آن شکل می‌گرفت.
در امتداد یک راسته اصلی، اصناف گوناگونی در دکان‌های دو سوی راسته مستقر می‌شدند، به این ترتیب که هر صنف در بخشی از راسته اصلی جا می‌گرفت.
مجموعه بازار سنتی گلپایگان که بنابر سبک معماری وموقعیت جغرافیایی وسوابق تاریخی بیانگر موقعیت تجاری با اهمیت منطقه بوده‌است.

اهمیت این بنا بیشتر از جهت سبک معماری وموقعیت مکانی که پل ارتباطی بین مناره گلپایگان و مسجد جامع می‌باشد حائز اهمیت است در احداث این بنا همچون بازارهای سنتی سایر شهرهای قدیمی از طاق آجری و تناسب ترکیب، فضاها و تعبیه فضاهای جانبی مانند تیمچه، قهوه خانه‌ها ونور طبیعی بدون حرارت و برودت استفاده شده‌است وتاریخ ساخت آن در حدود ۴۰۰ سال پیش برآورده شده‌است.
بازار سنتی گلپایگان شامل بازار مسگرها، کوزگرها، فرش فروشان، بازار گیوه دوزان، بازار اصلی و تعداد زیادی پاساژ می‌باشد. بازار سنتی گلپایگان همانند بازارهای شهرهای قدیمی ایران دارای طاق‌های گنبدی ضربی آجری با گوشه‌های جالب است و به آجرکاری‌های دوران صفوی در بازار بزرگ اصفهان شباهت دارد.
پیش‌خوانها، درهایی که به شکل تخته‌های ضخیم چوب ساده در دو شکاف چوبی بالا و پائین جلوی دکان به دنبال هم ردیف می‌شدند، قفلهای پیچی که در همان گلپایگان ساخته می‌شد و صاحبان مغازه بعد از بستن در به آن فوت می‌کردند و قل هوالله می‌خواندند که دزد نبرَد…همه، در خاطره‌ها باقی است.
سبدها، تفت‌های چلواری، چولاری‌ها و کپه ها، دستاس، ترازوهای قدیمی، حساب سیاقی و دفتر و دستک دکان، چراغانی در نیمه شعبان، نصب چراغهای روغنی با روغن کرچک، فانوس نفتی هایی که شب بپا می‌شد و بوق سحر جمعش می‌کردند، نگهبانی سگها و سر و صدای داروغه ها… همه را کهنسالان از بازار قدیم گلپایگان تعریف می‌کنند.
تیمچه نیز به معنی کاروانسرا به معنی تیم کوچک یا کاروانسرای کوچک بوده است. اما در دوره معاصر به کاروانسراها یا سراهای کوچک و سرپوشیده، تیمچه می‌گویند.
تیمچه فضای مناسبی برای عرضه کالاهای گرانبها مانند فرش، دور از آسیب باد و باران و آفتاب پدید می‌آورد.
به همین سبب فضای تیمچه‌ها، غالبا نسبت به کاروانسراها از لحاظ اقتصادی گران‌تر بوده و برای عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمی‌شده‌است.
منابع :
http://www.akhale.ir/show.php?page=article&id=203
http://zendehroud.blogfa.com/post-1016.aspx
http://fa.wikipedia.org/
http://vazeh.com/
http://www.didgah.net/maghalehMatnKamel.php?id=22343
http://www.yjc.ir/fa/news/4772436