نام قدیم : شولستان - مالکی
منطقه‌ای که
ممسنی در آن ایجاد شده‌است، اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دام‌داری بوده‌اند، قرار گرفت. به همین خاطر، اولین اقوام ساکن در این منطقه، قوم شول، از دیگر اقوام لر بوده‌اند.
در چند سال گذشته و با کشف منابع نفتی در حوزه
ممسنی، این شهر مورد توجه بیشتری قرار گرفت.
یکی از شهرستان‌های غربی استان
فارس،
...مشاهده کامل متن شهرستان ممسنی یا نورآباد ممسنی می‌باشد که از جنب به شهرستان کازرون، از غرب به استانهای بوشهر و کهگیلوله و بویراحمد و از شرق به شهرستان سپیدان محدود است و در باختر شیراز قرار گرفته است.
مرکز این شهرستان، شهر نورآباد می‌باشد.
این شهرستان با مرکزیت نورآباد، دارای 6876 کیلومتر مربع وسعت و فاصله آن تا شیراز 158 کیلومتر است. میانگین ارتفاع آن از سطح دریا 900 متر می‌باشد و جمعیت این شهرستان نیز طبق سرشماری انجام شده در سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۶۶٫۳۰۸ تن بوده‌است.
دوران تاریخی این شهرستان مربوط به اوایل هزاره سوم پیش از میلاد مسیح می‌باشد که از جمله این تمدن‌ها نقش برجسته کورنگون مربوط به دوره عیلام در دو هزار و چهارصد سال پیش از میلاد گوردخمه سنگی فهلیان مربوط به دوران ماد در هفتصد سال پیش از میلاد گوردخمه داودختر روستای مراسخوان مربوط به ششصد و پنجاه سال پیش از میلاد کاخهای هخامنشی روستای سروان تل کاخداداد گچگران مربوط به پانصدسال پیش از میلاد آتشگاه میل اژدها مربوط به دوران اشکانیان در یکصد و بیست سال پیش از میلاد نقش برجسته سرآب بهرام- شهرتوج- شهر نوبندگان- شهرخوبذان (فهلیان) و سد منصورآباد مربوط به دوران ساسانی می‌باشد.
ممسنی را شولستان نیز خوانده‌اند که به معنای سرزمین شول‌هاست. شول‌ها یکی از طوایفی بودند که پس از استقرار در این ناحیه، به این نام مشهور شدند. مرکز ولایتی که ممسنی در آن قرار داشت، شهر شاپور در چند کیلومتری کازرون بود که نوشته‌اند در زمان تزلزل حکومت ساسانیان، به وسیله ابوسعید شبانکاره با خاک یکسان شد.
ولی در زمان حکومت سلجوقیاندوباره تعمیر و بازسازی شد و رونق گذشته خود را بازیافت. منطقه‌ای که ممسنی در آن ایجاد شده‌است، اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دام داری بوده‌اند، قرار گرفت.
به همین خاطر، اولین اقوام ساکن در این شهر قوم شول بوده‌اند.
گردشگاه‌ها و جاذبه‌های متعدد طبیعی به همراه بناهای کهن تاریخی، نظیر گردشگاه دیمه میل، قلعه سفیدقلعه، قلعه شاه جهان احمد در این شهرستان وجود دارد.
ممسنی دارای مناطق گردشگری و تاریخی فراوانی از جمله: منطقه زیبا و خوش آب و هوای بوان، نقش تاریخی سراب بهرام، امامزاده شیرمرد، آبشار تنگسا، چشمه دیمه میل، دخمه دائو دختر، برج میل اژدها، رودخانه سرابسیاه و... است.
شهرستان ممسنی علاوه بر آثار تاریخی و مذهبی دارای جلوه‌های طبیعی چون دره همیشه سرسبز و زیبای بوان با پوشش گیاهی بلوط و بادام و نیز دریاچه‌های هفت برم در منطقه دشمن زیاری است.
آب و هوای معتدل آن موجب سرسبزی به خصوص در ماه‌های بهمن، اسفند و اوایل بهار در این منطقه می‌باشد. مزارع کشاورزی در این منطقه بر زیبایی طبیعی آن افزوده است.
عشایری بودن منطقه به همراه دستبافته‌های محلی از دیگر ویژگی‌های گردشگری شهرستان به حساب می‌آید.
دوران اسلامی آثار و ابنیه تاریخی اسلامی در سراسر ممسنی موجود است از جمله آنها می‌توان شهر خفرک و تشگه در شوسنی و مصیری و شهر چهاربازارتل اسپید را نام برد.
نام قدیمی این شهرستان در بدو تشکیل انبوران و نوبندگان سپس شولستان و در اواخر سلسله صفوی به ممسنی تغییر نام یافت.
کتیبه‌ها و ته ستون‌های فراوانی در ممسنی وجود دارد. به تازگی در این شهرستان بازمانده چهارمین شهر هخامنشی به نام لیدوما یافت شده‌است.
در ضمن نقش سراب بهرام این شهرستان که از شاهکارهای شاپور اول است نیز در سازمان میراث فرهنگی ثبت گردیده است.
نقش باستانی کورونگون (نام قدیم روستایی به نام سه تلان در منطقه منگودرز در شهرستان رستم می‌باشد)، قدیمی‌ترین نقش برجسته باستانی ایران مربوط به دوران عیلامی‌ها می‌باشد.
از مهم‌ترین صنایع دستی شهرستان ممسنی می‌توان به قالی‌بافی با طرح‌های ترکی و لری، گلیم و جاجیم اشاره کرد.
زبان اکثریت مردم ممسنی زبان لری ممسنی می‌باشد. زبان ترکی: قشقایی‌های ساکن ممسنی به گویش ترکی قشقایی صحبت می‌کنند. ساکنین دو روستای عرب خنیمه و خاکک در شهرستان رستم به زبان عربی تکلم می‌کنند و همچنین به زبان لری هم تسلط کامل دارند.
ممسنی متشکل از چهار طایفه دشمن‌زیاری، رستم، جاوید، بکش با فرهنگ طایفه‌ای و عشیره‌ای اعتقادات عمیق مذهبی و دینی توام با آداب و رسوم و سنن نیک چند هزار ساله از ویژگی‌های اساسی این فرهنگ است.
مردم شهرستان ممسنی همچون سایر مناطق از دیرباز سنن فرهنگی خویش را از گذشتگان به ارث برده و این سنن و آداب و رسوم از بدو تاکنون در شهرستان ممسنی رایج و مردمان این شهرستان به آن پای بند و در اجرای آن راغب و خصایصی از جمله مهمان‌نوازی- شجاعت- صله‌ارحام- از خودگذشتگی- صداقت در گفتار و کردار- دین‌باوری-تعصبات مذهبی- تعصبات قومی و طایفه‌ای و رسوم و جشن‌های شادمانه (عروسی و عزاداری) از مشخصات بارز فرهنگ این شهرستان می‌باشد.
شهرستان ممسنی از نظر اقلیمی دارای سه اقلیم آب و هوایی است: ۱-اقلیم گرم و خشک: این اقلیم محدوده‌ای از شهرستان را که در مجاورت با شهرستان گچساران، گناوه و نواحی ساحلی را زیر پوشش دارد.
۲-اقلیم معتدل و مرطوب: این اقلیم محدوده‌ای از شهرستان را که در مجاورت شهرستان کازرون و استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده و دشتهای حاصلخیز مصیری، نورآباد، فهلیان، دهنو از جمله این مناطق است.
۳-اقلیم سردسیری بخش دشمن‌زیاری، همجوار با شهرستان سپیدان
منابع:
http://portal2.moi.ir/Portal
http://www.mamasanijavan.com
http://www.farschto.ir/contents/sitcon/mamasani.html
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://www.noronline.ir
mamasani.com
