عمارت و باغ نشاط فیروزه

باغ نشاط فیروزه در ۳ کیلومتری شهر فیروزه و ۲۰ کیلومتری شهر نیشابور قرار گرفته است. این باغ تاریخی به «باغ سالار» یا «باغ نشاط» معروف است و قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد و در سال ۱۳۳۶ قمری به دست «آقابالاخان سالار معتمد گنجی» بنا شده است.
مالک اصلی این باغ ((سالار معتمد)) فرزند ابراهیم بیگ از اهالی قزوین بوده که در حدود 130 سال قبل در نیشابور سکونت داشته و این باغ را احداث نموده است.
باغ نشاط با ۱۵ هکتار مساحت با بهترین ترکیب اصیل فنی ساخته شده و پلان آن به شکل مربع می‌باشد
بنا دارای دو ورودی شمالی وجنوبی ,دو عمارت شمالی و مرکزی، دیوار حصار، ۴ برج است و درختان زیادی را دربرمی گیرد که در عمارت‌های آن از عناصر تزیینی، آجر کاری، کاشی کاری و گچ بری‌های زیبایی استفاده شده و دارای ارزش فرهنگی و هنری ویژه ای است.
این باغ تاریخی اقامتگاه سالار معتمد گنجی یکی از خان‌های بزرگ خراسان و همچنین مدتی محل تفرج و زندگی استاد کمال الملک نقاش پرآوازه ایرانی بوده و بسیاری از بزرگان هم به آن رفت و آمد داشته اند
تمام سقف‌ها و دیوارهای ساختمان باغ نشاط توسط ...مشاهده کامل متن کمال الملک نقاشی شده بود که دیگر امکان بازسازی آنها وجود ندارد.
خانه کمال الملک، نقاش معروف دوران قاجار، بر اثر بارندگی به طور کامل تخریب شده است.
قدیمی‌ترین بخش باغ، عمارت شمالی است و عمارت مرکزی بعد از عمارت شمالی ساخته شده است. طبقه‌ی همکف عمارت مرکزی در زمان سالار معتمد بنا شده و طبق شواهد و گفته‌های افراد سالخورده و مطلع محل، ساخت طبقه‌ی بالایی آن، توسط اجلال خان –فرزند سالار معتمد-، به انجام رسیده است.تعدادی بسیار از درختان کاج، پسته و... در آن کاشته شده است.
عمارت شمالی باغ –که قدیمی‌ترین بنای آن است- بر کناره‌ی دیوار ضلع شمالی و دقیقاً رو به روی درب ورودی، در جانب جنوب قرار گرفته است و از بخش‌های ساختمان مرکزی، حمام، آب انبار و اصطبل تشکیل شده است.
این بنا یک ورودی در مرکز عمارت و همچنین یک دسترسی نیز به بیرون باغ –از جبهه‌ی شمالی- دارد.
شالوده‌ی اصلی عمارت شمالی، از خشت خام و ملات گل است که برای جلوگیری از فرسایش و نیز زیبایی ظاهری، با آجر، نماکاری شده است.
بر روی بدنه‌ی بنای جبهه‌ی جنوبی عمارت شمالی، تزئینات آجرکاری و کاشیکاری زیبایی به چشم می‌خورد، که به مرور زمان صدمات زیادی دیده است، این تزئینات عبارتند از: آجرکاری برجسته همراه با عناصر ترئینی کاشی‌کاری بر روی لچکی‌های قوس ورودی با آجرهای قالبی که شامل نقش‌های لوزی‌شکل برجسته‌اند، آجری کاری بالای نعل درگاه پنجره‌ها نیز به صورت برجسته بوده است.
عمارت مرکزی، تقریباً در مرکز باغ، جای گرفته و نسبت به عمارت شمالی، قدمت کمتری دارد. بنای این عمارت پلانی مستطیل شکل دارد, در دو اشکوب همکف و طبقه‌ی اول، با 6 اتاق در طبقه‌ی همکف و 7 اتاق در طبقه‌ی اول می‌باشد که مساحتی در حدود 350 متر مربع را در بر می‌گیرد.
این بنا دارای دو ورودی در ضلع‌های جنوبی و غربی است که با چند پله به سطح باغ می‌رسد.
تزئینات قابل توجهی بر نمای بیرونی عمارت مرکزی، در قسمت درگاهی و پنجره‌ها اجرا شده‌اند که در حاشیه، دارای عناصر تزئینی آجری زیبایی می‌باشند.
عناصر تزئینی دربرگیرنده‌ی یک قاب آجری در دو طرف پنجره، پیش‌آمدگی آجری در قسمت سرطاق پنجره‌ها، یک سنتوری در سردر ورودی که در راس آن یک گلدان است و درون سنتوری، گچبری دو فرشته، همراه با گل و بوته در اطراف، دیده می‌شود.
مرمت این باغ از سال 85 آغاز و با تخصیص اعتبارات ملی و استانی ادامه داشته که از جمله این اقدامات می‌توان به بازسازی عمارت مرکزی، آوار برداری از طبقه فوقانی و همکف در عمارت شمالی، بازسازی بخش‌هایی از سقف و دیوار عمارت شمالی اشاره کرد.
باغ نشاط فیروزه در تاریخ 05/09/1380 و به شماره‌ی 4492 در فهرست آثار ملی ایران، ثبت گردیده است.

منبع:
http://www.khorasannews.com/News.aspx?type=2&year=1392&month=5&day=21&id=5052799
http://www.bmfiruzeh.blogfa.com/post/26
http://tgeo.blogfa.com/post-45.aspx
http://www.ghatreh.com/
http://chtn.ir/Default.aspx?tabid=84&articleType=ArticleView&articleId=39253
http://www3.rkhorasan.irna.ir
http://neys.blogfa.com/post-195.aspx