غار و سنگ نوشته اشکفت سلمان ایذه

این منطقه شامل غار٬چشمه ای معدنی از دل کوه و تعداد ۵ سنگ نگاره بی نظیر متعلق به دوره عیلامیان میباشد و این محل نیایشگاه تاریشا، یکی از خدایان عیلامی بوده است.
غار سلمان در فاصله سه کیلومتری جنوب باختری شهر ایذه کنونی، در انتهای دره‌ای واقع شده است. اشکفت سلمان محوطه ای وسیع است که در درون صخره طبیعی کوه به صورت سرپناهی با آثار آبرفتی و یک چشمه آب شیرین گوارا که از درون غاری کوچک و باریک بیرون می‌آید تشکیل می‌شود.
روبه روی مجموعه اشکفت سلیمان در سمت راست و در منتهی الیه کوهی که روبه روی آن است دو نقش نیم رخ برجسته که در درون دو چهارگوش معقر حجاری شده‌اند، وجود دارد.

در اشکفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد که دو تای آن داخل غار و دو تای دیگر در خارج از غار دیده می‌شود. بزرگ‌ترین نوشته خط میخی از دوره عیلامی در این غار موجود است که از زمان شاهک عیلامی، شاه بومی آیاپیر یا آیاتم، به جای مانده و هم‌چنین برای نخستین بار حضور مصور زن دوشادوش مرد در نقش برجسته‌های این غار دیده شده است.
در خاور این دو لوحه اشکفت بزرگ یعنی سایه بان خمیده کوه قرار دارد که در زیر آن بر روی بدنه کوه یک کتیبه مستطیل شکل میخی و چند نقش حجاری شده و در زیر این کتیبه که در ارتفاع قرار دارد، محل نشستن و تختگاه ...مشاهده کامل متن و یا انجام مراسمی دیده می‌شود.
در نقوش «هوهین» همسر و خواهر شاهک در یک مراسم آیینی شرکت کرده و کاهن بزرگ در جلوی آنها به چشم می‌خورد. این نشانه‌ها مشخص می‌کند اشکفت سلمان نیایشگاه «تاریشا» بوده است.
همچنین غار دیگری در کنار این اشکفت در دوره ایلخانی به مکانی مقدس تبدیل شده و رو‌به‌روی آن ساخت و سازهای مذهبی شکل گرفته است.

نخستین: اولین نقش برجسته نیایش هانی پادشاه محلی آیاپیر به همراه وزیرش شورترورو و خانواده او است. شاه در جلو ایستاده و همگی آستین کوتاه بر تن دارندو بدون کفش هستند.زن هانی به نام هوهین یا آماتنا پشت وزیرایستاده اند.
جلوی شاه یک آتشدان قرار دارد و فرزند شاه به خاطر اهمیت کمتری که نسبت به بقیه دارد کوچکتر از بقیه حجاری شده است. همه افراد از سمت چپ طراحی شده اند و روی نگاهشان به سمت غار کوچکی است که درون اشکفت قرار دارد.
این نقش برجسته دارای کتیبه‌ای به خط میخی عیلامی است.

دومین: همانند نقش شماره یک است ولی اینبار هانی به همراه همسر و پسرش ایستاده است. در حالت ایستادن آنها احترام دیده می‌شود. حالتی که همسر هانی دارد همانند حالتی است که مجسمه 1800 کیلوگرمی به دست آمده از شوش ناپیراسو همسر پادشاه ایلام میانه اونتاش گال دارد.
تصویر نقش زن با وقار نشان از اهمیت زن در دوران ایلامی دارد. سه سنگ نبشته بر پوشاک نیایشگران وجود دارد. این نقش برجسته نیز دارای کتیبه است.

سومین: این نقش برجسته در ارتفاع سه متری از سطح زمین حجاری شده که هانی به تنهایی در حال انجام مراسم نیایش می‌باشد و در پشت سر او در ۲۶ سطر کتیبه‌ای به خط میخی عیلامی وجود دارد که هانی درباره خود و کارهایی که در سرزمین آیاپیر انجام داده است توضیح می‌دهد.
این تصاویر مورد حمله یادگاری نویسها قرار گرفته است و از آنجا که در زیر اشکفت رطوبت زیادی دارد به شدت آسیب دیده اند.

چهارمین: این نقش برجسته تقریبا نا مفهوم است زیرا به شدت آسیب دیده است. تصویر یکی از خدایان مانند مجسمه ای که در نقوش کول فرح دیده شد در این تصویر حجاری شده است ولی جزییات قابل تشخیص نیست.
پاهای مجسمه بر روی پایه ای قرار دارند و ریش بلند او به سینه میرسد ولی به دلیل این که کتیبه آن ترجمه نشده است هویت آن مشخص نیست.

بارها تلاش شد که این مجموعه ثبت جهانی شود ولی به دلیل برخی مسائل نظیر:ساختن یک تالار و یک ساختمان نظامی در حریم درجه یک و تغییر شکل باستانی آن نظیر ساخت پلکان ورودی ومسیر سنگ چین وسنگ فرش همچنان ثبت جهانی این مجموعه بزرگ باستانی به تعویق افتاد و قرار بود قبل از سازه‌های آبی شوشتر ثبت جهانی شود ولی امروز حدود ۴ سال از ثبت جهانی شوشتر میگذرد و آثار ایذه همچنان تنها و غریب رها شده اند.
منابع :
http://www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=505
http://www.izehpress.com/izeh/attractions/490-eshkaftsalman
http://anzan-news.blogfa.com/post-43.aspx
http://thesilentlion.blogfa.com/post/33
http://www.izehchto.ir/post-2.aspx