جیرنده نام دهستانی در قسمت جنوبی شهرستان
رودبار و قسمت غربی بخش عمارلو است، روستای کوچک آیینه دیه نیز زیرمجموعه شهر
جیرنده است، همچنین یکی از دو دهستان بخش عمارلو نیز
جیرنده نامیده می‌شود.
جیرنده شهری کوهستانی با آب و هوای معتدل کوهستانی است که در ارتفاع بیش از 1800 متری از سطح آب‌های آزاد واقع است.
همواره باد ملایمی در این شهر می‌وزد،
جیرنده از شمال به جنگل‌های راش و از غرب به جنگل‌های کاج و از جنوب به باغستان‌های زیبا مشرف می‌شود.
جیرنده سرزمینی است با خاک حاصلخیز (به دلیل آتشفشانی بودن منطقه) که سالها قبل حتی برروی کوهها کشاورزی می‌شد,در قدیم وسعت جنگلها و سطح زمین‌های زیر کشت خیلی بیشتر از امروزه بوده است.
قدمت این منطقه با توجه به آثار کشف شده موجود در
موزه ایران باستان به قبل از دوران مادها میرسد.
جیرنده یا با تلفظ اصیل محلی جیریندیه واژه‌ای است مرکب از:
جیر(به معنی زیر در برابر جوئَر به معنی بالا) + این (پسوند نسبت همانند زیرین و پایین و ...)
...مشاهده کامل متن + دیه (به معنی دِه که تلفظ پارسی باستان این واژه است) = یعنی دهِ پایین و یا کوه پایه ای
در نسخ تاریخی در مورد وجه تسمیه " جیرنده " به سه موضوع بر می‌خوریم که جالب به نظر میرسد:
1- جیرین ده : به واسطه قرار گرفتن در پایین‌تر از دو ده ( میانکوشک و آیینه ده )یعنی ده پایینی .
2- جیران ده : در گذشته‌های دور این منطقه تا طالقان پوشیده از جنگل درختان ارس ( اروس ) بوده و حیوانات زیادی هم در آنجا زندگی می‌کردند, محل جیرنده فعلی بهشت شکار چیان آهو بود و آهوان زیادی آنجا زیست می‌کردندبه همین علت آنجا را جیران ده می‌نامیدند .یعنی دهی که آهوی زیادی دارد ,جیران یعنی آهو
3- جرن ده : هنوز جیرنده به سرمای زمستانش معروف است در گذشته‌های دور سرما از این هم شدید‌تر بوده مخصوصا در جیرنده فعلی که عده ای معتقدند جیرنده در اصل جرن ده بوده است,جرن یعنی سرما
امامزاده عسکر (ظاهراً از نوادگان امام موسی‌کاظم علیه‌السلام) با کتیبه‌ای متعلق به 1017، زیارتگاه بی‌بی‌زینب خاتون، امامزاده محمد و امامزاده عبداللّه، قلعه جیرنده و ویرانه‌های قلعه‌ای به نام کافر قلعه، قبرستان قدیمی کنار شهر در دامنه کوه و قلعه کَل کوه نزدیک شهر بر روی کوه,حمام 400 ساله جیرنده که بنا به گفته گذشتگان توسط شاه عباس صفوی ساخته شده است، از مهم‌ترین آثار قدیمی این منطقه میباشند.
امامزاده طیب و طاهر در آبادی پاکده (در سه کیلومتری جنوب‌غربی شهر جیرنده)، مقبره ام‌کلثوم خانم در آبادی یکُنُم (در ده کیلومتری شمال شرقی شهر جیرنده)، امامزاده محمد حنفیه در آبادی بیوَرْزین (در 31 کیلومتری جنوب‌غربی شهر جیرنده) و امامزاده طاهر در آبادی پارودبار (در 23 کیلومتری جنوب‌غربی شهر جیرنده) از زیارتگاههای مهم این دهستان هستند.
گردو ,فندق,انگور,زردآلو,آلو,آلبالو,گیلاس,سیب محصولات باغی شهر جیرنده میباشند.
منابع:
http://www.alinaderijirandeh.blogfa.com/post-13.aspx
http://kurmanj.blogfa.com/category/33
http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5312
http://gilangasht3000.blogfa.com/post-26.aspx
