اُشْتُران‌ْ‌کوه، رشته‌کوهی در شرق استان
لرستان و یکی از بلندترین رشته‌کوه‌های زاگرس است. اشتران کوه از غرب به شهرستان
دورود، از شمال به شهرستان
ازنا و از شرق و جنوب به شهرستان
الیگودرز محدود می‌شود.
بلندترین قله این رشته‌کوه به نام سن‌بران ۴۱۵۰ متر بلندا دارد و مرتفع‌ترین نقطه استان
لرستان است. این رشته‌کوه سرچشمه یکی از سرشاخه‌های رود دز به نام ماربره است که در
دوره کوهزایی جدید ایجاد شده‌است.
این کوه از جمله کوه‌های جوان میباشد که در حدود ۳۰ میلیون سال پیش ایجاد شده‌است.
اشتران کوه رشته کوهی به درازای تقریبی 50 کیلومتر است که در محدوده
الیگودرز و
بروجرد در جهت شمال باختری – جنوب خاوری امتداد دارد . این رشته کوه یکی از زیباترین کوه‌های کشور به شمار می‌رود که یخچال‌های طبیعی و دایمی آن در تمام سال برف و یخ پوشیده شده است .
اشترانکوه قلل متعددی دارد که بلندترین قله آن معروف به چال کبود و به نام «سن بران» است که 4100 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . چال‌های اشترانکوه و قله‌های مهم آن به ترتیب از باختر
...مشاهده کامل متن به خاور عبارتند از : چال‌های میشان ، کبود ، بران ، فیال سون ، پنجم ، پیار و چال همایون .
چال همایون آخرین چال مهم اشترانکوه است که قله مرتفع کفت همایون با 4000 متر ارتفاع در آن قرار دارد .
قله‌های بلند و پر برف، دره‌های ژرف و طولانی، رودهای دائمی، پوشش گیاهی و جانوری بسیار متنوع، روستاهای کوهپایه‌ای از جمله ویژگی‌های اشترانکوه میباشد که به سبب بلندی در شعاع ۱۰۰ کیلومتری به خوبی پیدا است.
گفته می‌شود نام آن به سبب وجود قله‌های ۸ گانه که هر کدام بلندتر از ۴۰۰۰ متر میباشد و مانند کاروانی از شتر به ردیف قرار گرفته، به شترکوه و یا اشترانکوه معروف گشته‌است.
قله‌های مهم آن از شمال باختری به جنوب خاوری این‌هاست: چال میشان، گل‌گل، گل‌گهر، سن بران، کوله لایو، میرزایی، فیالسون، لگه، سراب شاه تخت، سوزنی مهرجمال، پیاره دره تخت، پیاره کمندان، ازنادر و کوله‌جنو.
در ارتفاعات اشترانکوه دره‌هایی یخچالی وجود دارد که در اصطلاح محلی به آنها چال می‌گویند. از جمله این چال‌ها می‌توان از چال میشان، چال کبود، چال بران، چال فیالسون، چال شاه‌تخت، چال پیارو و چال همایون نام برد.
رودهای کوچک بسیاری از این قله‌ها سرچشمه می‌گیرند که مهره زرین، ماربره، گهررود، دره دایی و دره دزدان از آن جمله‌اند. دریاچه گهر در یکی از دامنه‌های جنوب باختری اشترانکوه و در دره گَهَررود قرار دارد.
دامنه‌های اشترانکوه از دیرباز محل استقرار برخی طوایف بوده است؛ چنانکه در حدود سال ۵۰۰ قمری، خاندان فضلویه که از کردهای شام شمرده می‌شدند، پس از مهاجرت از آن‌جا و عبور از میافارقین و آذربایجان، در دامنه‌های شمالی سکوت گزیدند.
آنان بعدها به اتابکان لرستان شهرت یافتند. مراتع دامنه‌های اشتران کوه مورد استفاده عشایر این ناحیه است. اشتران کوه و به‌ویژه دریاچه گهر دارای جاذبه‌های طبیعی بسیاری است.
این رشته کوه در حدود سال ۱۳۴۰ از لحاظ گونه‌های جانوری و گیاهی جزء مناطق حفاظت شده قرار گرفت و در سال ۱۳۴۸ جزء محیط زیست جهانی قرار گرفت. از گونه‌های جانوری آن می‌توان به خرس قهوه‌ای، روباه، کفتار، گراز، گرگ خاکستری، بز کوهی، قوچ، گربه وحشی، گربه جنگلی، سنجاب درختی، مار قیطانی وکبک دری و از پرندگان می‌توان به عقاب، کبک، جغد، اردک و شاهین اشاره نمود که همگی تحت حفاظت محیط زیست می‌باشند.
در اشترانکوه پسته کوهی به فراوانی یافت می‌شود و پوشش گیاهی متنوع آن اعم از گون، ریواس و استپ‌ها در شیب ملایم بعضی نقاط و گل‌های طبیعی و خودرو محل مناسبی برای جانوران ساکن در اشترانکوه‌است که در آن زاد و ولد کرده و از آنان تغذیه می‌کنند.
اشترانکوه پذیرای کوهنوردان و گردشگران و زمین‌شناسانی از اقصی نقاط کشور و خارج از کشور بوده که برای تفریح و ورزش و پژوهش علمی مراجعه نموده‌اند..
در برخی از نقاط اشترانکوه سنگوارههایی یافته‌اند که در میان آنها سنگوارههایی از جانوران مانند صدف و ماهی وجود دارد.
روستاهای بسیاری در کوهپایه اشترانکوه وجود دارند که از آنها می‌توان به دره تخت، سیوله، کمندان و طیان که همگی از توابع شهرستان ازنا هستند اشاره نمود. روستای دره تخت به دهکده گردشگری تبدیل شده‌است.
