قلعه سب

قلعه سِب از جمله آثار دوره قاجاریه است در شهرستان سراوان و روستای سِب واقع شده است. سِب به معنی محل چشمه ساران فراوان است. در این قلعه تا سال ۱۳۴۴ خورشیدی طوایف بارکزایی و میرمرادزهی در آن ساکن بودند و سپس متروکه شد.
این قلعه، با تاریخ کهنی که پشت سر گذاشته، زیباترین وسالمترین قلعه خاکی کشور لقب گرفته که در شرق بلوچستان قرار دارد.
قلعه ای بازمانده از ساخت و سازهای ایران دوران اسلامی که در رده 27بنای تاریخی و پابرجای این استان قرار می‌گیرد.
قلعه سب را سیاسی‌ترین بخش از تاریخ شهرستان سراوان می‌دانند. جایی که بر اساس متون تاریخی ، اولین منطقه در شرق بلوچستان بود که نیروهای ناصرالدین شاه در سال 1257 به آنجا رفتند تا تحرکات منطقه را زیر نظر بگیرند.
با این حال، عمر این قلعه به سال‌ها قبل از قاجاریان بر می‌گردد.
یعنی در دوره صفویه که طایفه بزرگزاده‌ها شروع به ساخت آن کردند و در سال‌های بعد، حکومت‌های دیگر آن را گسترش دادند. این قلعه بعد از دوران صفویه محل سکونت حاکمان شد و در عصر افشاریه یکی از اصلی‌ترین مقرهای نادرشاه به حساب می‌آمد.
قلعه سیب روی صخره‌ای کم ارتفاع ساخته شده ...مشاهده کامل متن و ارتفاع آن به 23متر می‌رسد. از قاعده بنا هر چه به سمت بالا می‌روید، اضلاع بنا کوچکتر می‌شود. به طوری که بنا در میانه، شکل هرمی ناتمام را پیدا کرده است.
قلعه سِب در دو طبقه ساخته شده بود و دیوار آن بیش از 30 متر ارتفاع و حدود 7 متر عرض دارد.
قسمت شاه نشین با ارتفاع بیشتری، در بالای قلعه قرار گرفته و گفته می‌شود در حصار آن 14 برج و در ارگ آن 4 برج وجود داشته و در زمان جنگ از بین رفته است.
اتاق‌های قلعه تنها در دو طبقه آن قرار گرفته اند که مساحت آن‌ها بر اساس کاربردشان متفاوت است. اما وجه اشتراک بیشتر آنها، تاقچه‌هایی است که به عنوان گاوصندوق از آن‌ها استفاده می‌شده است.
در قسمت جنوب شرقی بعضی از اتاق‌ها هم تاقچه‌ای وجود دارد که در داخل آن پله هایی تعبیه شده که یکی دو متر بالاتر به یک شکاف منتهی می‌شود. ظاهرا در زمان جلسات، یک نفر به عنوان جاسوس به صورت مخفیانه در این شکاف قرار می‌گرفته تا از سوء قصد به شاه جلوگیری کند!
وجود درز انبساط در ساختمان اصلی قلعه و دسترسی به آب چاه در طبقه فوقانی و وجود لوله‌های سفالی هدایت‌کننده آب و مصالح به کار رفته در آن از قبیل خشت و کاه‌گل و چوب درخت خرما و درهای منبت‌کاری و شاه نشین از مشخصات ویژه این مجموعه است.
حصار قلعه سِب با سه متر ارتفاع 48 متر در 74 متر مربع به شکل مستطیل دور تا دور قلعه را فراگرفته است. ورود به قلعه تنها از طریق پلکان جنوب شرقی آن امکان پذیر است.
اما شگفتی‌های قلعه به همین جا ختم نمی‌شود. قلعه سیب راهروهای پنهان دیگری هم دارد که حتی با یکی دوبار چرخ زدن در قلعه هم نمی‌توانید راه فرار از آنها را پیدا کنید! انبار، آشپزخانه، دستشویی زنانه و مردانه و آفتابگیر بخش‌های دیگری هستند که در طبقات این بنا می‌توانید ببینید.
درباره وجه تسمیه این قلعه، عده ای معتقدند که نام قلعه «سب» از نام روستای سیب گرفته شده‌است. سب به معنی چشمه زار است و چون در گذشته چشمه‌های زیادی در این منطقه جاری بوده، این منطقه را سب نامیده اند.
هنوز هم اگر در میان اقوام ساکن در سیستان و بلوچستان پرس و جو کنید، اقوامی را می‌بینید که با این نام شناخته می‌شوند.
معماران چیره دست محلی با بهره‌گیری از تجربه خود برای احداث قلعه، تخم گیاهی به نام «توتری» را با گِل مخلوط کرده و ملاطی چسبناک می‌ساختند که وقتی خشک می‌شد، شدیدترین رگبارها و باران‌های فصلی بلوچستان نیز تـوانایی شستن آن را نداشت.
تیرکش هایی هم که در تمام قسمت‌های قلعه به چشم می‌خورد، علاوه بر استحکام بنا به دیده بان‌ها فضای کافی برای نظارت و مراقبت می‌داده اند. این تیرکش‌ها در دیوارهای ضخیم، راه باریکی را به صورت کمانی طی می‌کنند تا برای قرار دادن لوله تفنگ و دید مناسب برای شلیک مناسب باشند و امنیت را هم برای تیراندازان تامین کنند.
برای دسترسی ساکنان قلعه به آب شیرین، چاهی در دل صخره و حیاط مرکزی آن حفر شده است. این قلعه در مجموع 10 اتاق کوچک و بزرگ دارد که در اطراف حیاط مرکزی جای گرفته‌اند.
برای دیدن قلعه سب باید به 50 کیلومتری شهرستان سراوان سفر کنید و سراغ بلندترین بنای خشتی ایران را در شهر سیب سوران بگیرید. این بنا از سال 1370 تحت نظر سازمان میراث فرهنگی است و به همین دلیل می‌توانید امیدوار باشید که راهنمایان محلی شما را تا رسیدن به این بنا همراهی کنند.
منبع :http://payam.tv3.ir/matn.asp?m_id=3305&scode=10&date=14/11/1392&tit
http://www.beytoote.com/iran/bastani/castle-sib.html
http://www.hamshahrionline.ir/details/158925
http://www.yjc.ir/fa/news/3349522