مجموعة تاریخی عباسیان در محلة سلطان امیر احمد
کاشان واقع شده است. این مجموعه در حوالی سالهای 1245 تا 1248 هجری قمری و به همت حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی (از تجار معروف و بنام چینی و بلور جات در
کاشان) شروع به ساخت گردید.
معمار این مجموعه فردی ناشناس است که این بنا را در مدت 20 سال ساخته است.
وسعت مجموعه حدود 5 هزار متر مربع و زیر بنای آن در حدود 7 هزار متر مربع می‌باشد. همچنین دارای پنج طبقه می‌باشد.
معماری اصیل ایرانی و اسلامی، طرح‌های بدیع و نقشهای خیال انگیز گچبری و استفاده از معماری غنی و انواع تزئینات و هنرهای معماری در ساخت این مجموعه تا بدانجا است که طبق نظر کارشناسان خبره و صاحبان نظر، این مجموعه نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی – اسلامی گردیده است.
همچنین به علت وجود چشم اندازهای زیبای معماری ایرانی و اسلامی تاکنون جهت ساخت مجموعه‌های تلویزیونی و سینمایی چون سریال‌های مسافر
ری (زندگی حضرت شاه عبدالعظیم) ، ملاصدرا ، خانه ای در تاریکی (ماه تابان) ، جابر
بن حیان و ... مورد استفاده قرار گرفته است.
مجموعه تاریخی عباسیان دارای پنج حیاط است که هر یک از حیاط‌ها صرفنظر از اشتراکات دارای معماری منحصر بفرد می‌باشند. این تمایز در معماری
...مشاهده کامل متن به حدی است که پس از مرگ صاحب اولیة بنا، مجموعه به پنج قسمت تفکیک شده و به مرور زمان در اختیار افراد مختلف قرار می‌گیرد و صاحبان بعدی از یکتا بودن مجموعه در گذشته اظهار بی اطلاعی و حتی تعجب می‌کنند.
این مجموعه در سال 1374 توسط هیأت امنای احیاء و مرمت بافت تاریخی کاشان و با مساعدت مالی وزارت صنایع و معادن خریداری و مرمت گردید. و در سال 1377 به شماره 2020 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
وجه تسمیه بنا نیز در نوع خود شنیدنی می‌باشد. همانطور که اشاره شد پس از مرگ صاحب اولیة بنا، مجموعه به پنج قسمت تفکیک و به وراث واگذار گردید. وراث نیز پس از مدتی سهم خود را به افراد مختلف فروختند.
در حدود صد سال پیش یکی از حیاطهای مجموعه (حیاط بیرونی) به یکی از تجار فرش کاشان به اسم آقای عباسیان به مبلغ هزار تومان فروخته شد. خبر فروخته شدن خانه ای با این قیمت در زمان خود در کل شهر پیچیده و تا در مدتها نقل محافل گردید.
از آن پس کل این مجموعه به خانة عباسیان معروف و مشهور شد.
ویژگی‌های معماری
سبک اصلی معماری بنا به «گودال باغچه» موسوم می‌باشد. در این سبک معماری، بنا پایین‌تر از سطح کوچه احداث شده و اصطلاحاً گود می‌باشد. دلایل ساخت بنا بدین شکل، عبارتند از:
1- استفاده از آب قنات: در گذشته به علت استفاده از آب قنات و به جهت تامین فشار آب برای جریان داشتن در قسمتهای مختلف بنا، آنرا نسبت به سطح کوچه عمیق‌تر می‌ساخته اند.
2- استفاده از خاصیت عایق بودن خاک در مقابل حرارت و برودت در گرما و سرما برای خنک سازی و گرم کردن بنا در تابستان و زمستان
3- استفاده از خاک گود برداری برای تامین مصالح به کار رفته در بنا: همزمان با عملیات گود برداری، کوره‌های پخت آجر نیز در کنار مجموعه بر پا شده و از خاک گود برای پخت خشت خام استفاده می‌شده است.
این امر علاوه بر صرفه جویی بسیار در هزینه و زمان، موجب استحکام نسبی بنا نیز می‌شده است. (به علت همگونی جنس مصالح با خاک زمینهای مجاور ساختمان)
سایر ویژگی‌های بکار رفته در معماری این بنای ارزشمند به شرح زیر می‌باشد:
1- قرینه سازی: در هر ضلع این بنا اگر خطی فرضی در وسط ضلع ترسیم شود، طرفین ضلع کاملاً قرینه می‌باشد.
این ویژگی در جای جای بنا استفاده شد که زیبایی خاصی را موجب گردیده است. کاربرد جالبی از این ویژگی در یکی از قسمتهای بنا، در ادامه ذکر خواهد شد.
2- تنوع فصلی: بنا دارای قسمتهای تابستانی و زمستانی نشین بوده و در هر فصل از سال از قسمتهای خاصی از بنا، متناسب با وضعیت آب و هوایی آن فصل، استفاده می‌شده است.
3- معماری درونگرا: بر خلاف بناهای امروزی که ظاهر بنا دارای تزئینات بسیار می‌باشد. در بناهای قدیمی، ظاهر بنا بسیار ساده و دارای تزئینات کم می‌باشد و بالعکس درون بنا بسیار با شکوه و زیبا می‌باشد.
4- معماری محجّبه (نقاب دار): به علت آنکه معماری دوران قاجار یک معماری مذهبی است و شهر کاشان نیز از دیر باز به دارالمومنین معروف است، رعایت مسائل مذهبی در معماری خانه عباسیان بسیار مشهود می‌باشد.
از مصادیق این امر، تقسیم بنا به دو بخش اندرونی و بیرونی، اتاقهای تو در تو و متعدد، جدایی محل سکونت آقایان و خانمها در تالارها، وجود دیوار حجاب در اطراف فضای بام برای گرفتن دید همسایه به داخل بنا و... می‌باشد. حتی در؛ کوبة درب‌ها نیز دو دستگیره با صداهای متفاوت تعبیه شده است که از طریق صدای کوبه می‌شده به جنسیت فردی که پشت درب است پی برد.
بخشهای مختلف بنا
کل مجموعه به سه بخش اصلی تقسیم می‌گردد. بخش اندرونی، بخش بیرونی و بخش خدمه.
الف) بخش بیرونی: (طبقات بالا)
بیرونی قسمتی از خانه است که برای اسکان موقت از آن استفاده می‌شده است. در این بخش اتاقها و فضاهایی وجود دارند که برای اقامت میهمانان تجاری، مسافران و اقوام از آنها استفاده می‌شده است.
حتی اتاقهای کار صاحبخانه هم در بخش بیرونی قرار داشته اند. قسمتهای مختلف بخش بیرونی به شرح زیر می‌باشند:
1- اتاق آیینه:
اتاقهای شاه نشین، زیباترین و مجلل‌ترین اتاقهای خانه‌های قدیم بوده اند.
تزئینات بسیاری اعم از گچبری ها، آیینه کاری ها، درها و پنجره‌های رنگین، پنجره‌های گچی نازک و... در ساخت این اتاقها به کار رفته است. در فضای سقف این اتاق آیینه کاری‌های زیبا به شکل ماه، ستاره و شمسة مرکزی وجود دارد که به همراه منشورهای شیشه ای معلق شده با نخهای ابریشمین، جلوة بسیاری زیبایی را بوجود آورده اند.
این آینه کاریها علاوه بر تزیین اتاق، در شب و با روشن کردن چراغی کوچک، توسط انعکاس نور، ضمن تامین قسمتی از روشنایی اتاق. طرح یک آسمان مجازی را (در سقف) باز سازی می‌کرده اند.
یکی دیگر از تزئینات بکار رفته در اتاق شاه نشین، درهای موسوم به «ارسی» می‌باشد. فضای فوقانی این درها، دو جداره بوده و لذا این درها به صورت عمودی حرکت می‌کنند.
از اتاق شاه نشین جهت پذیرایی از مهمانهای ویژه و نیز مراسم خاص مثل عروسی استفاده می‌شده است. از این جهت به آن اتاق عروس می‌گفته اند.
2- سر پوشیده بزرگ:
سر پوشیده فضایی است که از آن در مراسم مذهبی، جشن ها، عزاداری‌ها و... استفاده می‌شده است. سر پوشیده‌ها معادل سالن‌های اجتماعات یا اتاقهای کنفرانس امروزی بوده اند. سر پوشیده در دو طبقه بنا شده است. طبقة پایین مخصوص آقایان و طبقة بالا مخصوص خانمها بوده است.
هوای سرپوشیده توسط یک بادگیر تهویه می‌شده است.
سر پوشیده دارای سقف مخصوصی است که آنرا کلاه فرنگی می‌گویند. کلاه فرنگی دارای پنجره‌های مشبکی به اسم پنجره‌های موشی می‌باشد که نور داخل سر پوشیده را تأمین می‌کنند.
سر پوشیدة بزرگ به واسطه قرار گرفتن در بخش بیرونی، وسیعتر و دارای تزئینات کمتر بوده و برای برگزاری مراسم عمومی استفاده می‌شده است.
3- ایوان بهاره: از ایوان بهاره در فصول معتدل سال استفاده می‌شده است.
همانطور که قبلاً گفته شده، قرینه سازی یکی از ویژگی‌های معماری بنای عباسیان می‌باشد. معماری این بنا از این ویژگی به طرز هوشمندانه ای در این قسمت استفاده کرده است.
طرفین ایوان بهاره به صورت کاملاً قرینه و مشابه یکدیگر ساخته شده است. در کنار ضلع سمت چپ ایوان، اتاقهای متصل به سر پوشیده واقع شده است. حال آنکه در ضلع سمت راست اتاقی وجود ندارد.
به عبارت دیگر پشت ضلع راست، زمین همسایه قرار دارد و در اصطلاح معماری، زمین در این قسمت «قناصی» دارد. معمار با استفاده از اصل قرینه سازی دو وجه را کاملاً شبیه به هم ساخته و عیب زمین را پوشانده است.
4- اتاقهای آیینه: این اتاقهای کوچک، گویا محل کار صاحبخانه بوده اند. در پشت این اتاقها درب کوچکی قرار دارد که مستقیماً به بیرون خانه راه دارد. اتاقهای آیینه دارای یک ویژگی جالب می‌باشند.
اگر روبه روی یکی از درهای این اتاقها بایستید، تکرار چارچوب درب‌ها به مانند تصویر در آینه‌های موازی بوده و این تکرار منظرة زیبایی را بوجود آورده است.
از این رو این اتاقها را آیینه می‌گویند.
قسمت پایین تمام درها، تخته ای وجود دارد که در نگاه اول به نظر می‌رسد عامل مزاحمی در برابر رفت و آمد می‌باشد. به این قسمت در، «جناب در» می‌گویند که وجود آن دارای چند خاصیت می‌باشد: 1- از ورود گرد و خاک و نیز حشرات موذی مثل عقرب به داخل اتاق جلوگیری می‌کند.
2- در هنگام عبور از در، متذکر می‌شود که شخص، کفش‌های خود را در بیرون از اتاق در آورد. 3- به علت آنکه پای در بلند بوده و سقف در کوتاه است، شخص مجبور است خم شود و نوعی ادب و احترام را نسبت به افراد داخل اتاق به جای آورد.
5- سر پوشیده کوچک: این سرپوشیده نیز به مانند سرپوشیدة بزرگ می‌باشد که توضیحات آن در قبل ذکر شد. سرپوشیدة کوچک در حدفاصل اندرونی و برونی واقع شده و برای برگزار مراسم خصوصی‌تر از آن استفاده می‌شده است.
لذا کوچکتر بوده ولی تزئینات آن بیشتر است. برای تزئین این سر پوشیده از دو رنگ تیره و روشن استفاده شده و با استفاده از تضاد رنگ‌ها منظرة جالبی خلق گردیده است.
در گرداگرد سر پوشیدة کوچک حلقه هایی وجود دارد که مخصوص آویزان کردن وسایل روشنایی بوده است.
6- اتاق مرکزی: این اتاق به علت قرار گرفتن در مرکز بنا به نوعی قلب ساختمان به حساب آمده و دارای یک ویژگی شاخص می‌باشد. و آن هم تسلط و دید به طرفین می‌باشد.
از این اتاق هم می‌توان بخش اندرونی بنا را نگاه کرد و هم قسمت بیرونی را زیر نظر داشت. بدین علت این اتاق مربوط به صاحب خانه بوده است. تزئینات بسیار زیبایی در این اتاق کار شده است که از آن جمله می‌توان به گچبریهای زیبا، درب‌های ارسی و پنجره‌های مشبکی گچی اشاره نمود.
تعداد زیادی از پنجره‌های مشبک گچی در این اتاق استفاده شده است که دارای ظافت خاصی می‌باشد. قالب (بدنة) این پنجره‌ها از گچ تقویت شده می‌باشد و تکه شیشه‌های رنگی به پشت آنها چسبانده شده است و در حقیقت روی اصلی این پنجره ها، سمت داخل اتاق می‌باشد که خود دلیلی بر معماری درونگرا می‌باشد.
در گوشه ای از این اتاق شومینة گچی زیبایی وجود دارد که مربوط به بنای اولیه نمی‌باشد. بلکه در جریان تفکیک صورت گرفته در مورد بنای اولیه، اتاق مرکزی نیز، به دو قسمت تقسیم شده و این شومینه در یکی از وجه‌های آن ساخته شده بود.
در جریان مرمت و بازسازی بنا، دیوار کاذب برداشته شد و خود شومینه هم به طور سالم جدا گردید.
ب) بخش اندرونی: (طبقات بالا)
اندرونی مکانی برای زندگی روزمرة خانواده بوده است. در حقیقت اندرونی متعلق به محارم خانواده بوده است و توسط درب‌ها و راه‌های مخصوص به خود از سایر قسمت‌ها جدا می‌شده است و لذا نامحرم‌ها و مهمانان به این قسمت دسترسی نداشته اند.
1- اتاق شاه نشین: قسمت اندرونی نیز دارای یک اتاق شاه نشین مخصوص به خود می‌باشد. در سقف این اتاق نیز طرح‌های شمسه و ستاره (البته به نحوی زیباتر) بکار رفته است که تعداد زیادی از قطعات آیینة آن، اصیل می‌باشد.
این اتاق مجهز به یک شومینة زیبا می‌باشد. اطراف این شومینه با استفاده از آب طلا کاری و رنگ‌های طبیعی، طرح‌های تزئینی زیادی ایجاد شده است. فضای بالای این شومینه دو جداره است که مخصوص هدایت دود به بیرون بوده و نیز سوراخ هایی جهت تزریق هوا (به منظور کمک به سوختن بهتر) در پایین شومینه تعبیه شده است.
2- دریچه راه مخفی: در گوشة یکی از اتاقهای اندرونی دریچه ای وجود دارد که زیر آن تعدادی پله وجود دارد و به یک نقب طولانی متصل است که راه فرار یا راه مخفی خانه می‌باشد.
در قدیم از طریق این راهها، ساکنان بنا به خانه‌ها و یا حتی محله‌های اطراف دسترسی داشته اند و گویا در قدیم خانمها نیز جهت رفت و آمد به حمام‌های عمومی از این راهها استفاده می‌کرده اند.
3- اتاقک مخفی: در گوشة یکی دیگر از اتاقهای بخش اندرونی، دریچه ای وجود دارد که برخلاف قبلی به جایی وصل نیست بلکه به اتاقک کوچک و تاریکی متصل است. حدس‌های مختلف دربارة کاربری این اتاقک زده می‌شود که آنچه قویتر می‌باشد بدین صورت است که محلی جهت نگهداری اشیاء قیمتی و گرانقیمت بوده است.
معمار با هوشیاری تمام، مکان مخفی را در طبقات بالا طراحی کرده است در صورتیکه تصور عمومی این است که مکانهای مخفی باید در طبقات پایین و زیر زمین‌ها باشند.
ج) بخش اندرونی: (طبقات پایین)
1- سرویس‌های بهداشتی قدیمی: توالت‌های قدیمی بنا در پشت راه پله‌های متصل کنندة طبقات ساخته شده اند. در این مکان‌ها رفت و آمد کم است، دید مستقیم وجود ندارد و بوی بد نیز آزار دهنده نمی‌باشد.
توالت بخش اندرونی پشت راه پلة ابتدایی آن بوده و در کنار آن هم کانال آبی جهت استفاده وجود دارد. جالب است بدانید که در طراحی توالت‌ها رعایت این نکته الزامی بوده که فاصلة بین توالت تا نزدیکترین اتاق حداقل 7 قدم است.
(می دانیم که در مسایل شرعی آمده که پای نجس با هفت قدم راه رفتن روی زمین پاک می‌شود).
2- سردر راه پلة بخش اندرونی: در این سر در نقوش شمعدان‌های بلورین گچبری شده است که اشاره به شغل صاحب اولیة بنا دارد. در قدیم مرسوم بوده که شغل بنا داخل گچبری‌ها و تزئینات منعکس شود تا نوعی تبلیغ و معرفی باشد که از این دست می‌توان به طرح فرش در خانه طباطبایی‌ها و طرح سماور و ساعت در خانه بروجردی‌ها اشاره نمود.
3- حوضخانه: به علت قرار گرفتن شهر کاشان در ناحیه گرم و نیز مجاورت با کویر، معماران و طراحان بناهای قدیمی سعی می‌کرده اند جهت تعدیل دمای بنا و نیز خنک شدن ساکنین خانه در فصول گرم سال، حداکثر استفاده را از معماری بنمایند که طراحی فضای حوضخانه از جملة این تمهیدات می‌باشد.
حوضخانه به خاطر وجود حوض‌ها و نهر‌های آب، کانالهای گردش آب از اطراف اتاقهای آن، کانالهای متصل به بادگیر و مسایل خاص معماری دارای هوایی مطبوعی است که خنکی آن در مقایسه با سایر قسمتهای بنا کاملاً محسوس می‌باشد.
از حوضخانه جهت خنک شدن و تفریح در فصول گرم سال استفاده می‌شده است. نورگیر (پاسیو) مرکزی حوضخانه باعث تامین روشنایی آن می‌شود و در طرفین آن اتاقهای مخصوصی وجود دارد.
آب قنات در ابتدا وارد حوضخانه شده و سپس به یکی از اتاقهای جنبی هدایت می‌شود. داخل این اتاق حوض کوچکی وجود دارد که در طرفین این اتاق کانالهای عبور آب وجود دارد که باعث خنکی فضای این اتاق می‌شود.
عایق بندی دقیق این کانال‌ها بسیار جالب است و با توجه به آنکه هر گونه نشتی باعث تخریب پایه‌ها و طبقات فوقانی می‌گردد، دقت عمل و شجاعت معمار قابل تحسین می‌باشد.
درب‌های گره چینی شده (ارسی): درب‌ها و پنجره‌های حوضخانه با استفاده از هنر گره چینی ساخته شده اند که در این هنر از چسب و میخ استفاده نمی‌شود بلکه قطعات چوب به مانند پازل در یکدیگر فرو رفته و طرح‌های زیبایی را ایجاد می‌کنند.
حوضخانه از لحاظ معماری دارای یک حیاط ویژة دو طبقه است که راه مستقیم و انحصاری به ورودی اصلی خانه دارد.
4- چاه آب: سیستم آبرسانی بنا علاوه بر آب قنات از چاه‌های آب نیز استفاده می‌کند. دو حلقه چاه عمیق در بنا وجود دارد که یکی از آنها جهت ذخیرة آب و دیگری جهت تأمین آب مورد نیاز حوض ها، باغچه‌ها و سایر قسمت‌ها می‌باشد.
آب این چاه‌های عمیق (چندین ده متر) توسط چرخ‌های مخصوص و توسط نیروی انسانی بالا آورده می‌شده است. این چرخ‌ها دارای دو سطل بوده اند که سطل‌ها در خلاف جهت همدیگر حرکت می‌کرده اند و آب را در حوضچه‌های کناری ریخته و سپس توسط کانالهای زیر سطحی به سیستم آب رسانی بنا تزریق می‌کرده اند.
5- حیاط باغ: این حیاط در گذشته دارای حوض‌های آب و درختان سر سبز بوده که محیط دل گشا و مفرح آن باعث شادی روح اهالی خانه می‌شده است. به علت آنکه مرمت این حیاط به اتمام نرسیده است هنوز قابل بازدید نمی‌باشد.
نکته قابل توجه در مورد این حیاط مربوط به فرزند صاحب اولیه بنا می‌شود. ایشان آیت ا... سید محمد علوی بروجردی از علمای مشهور و برجستة معاصر کاشان می‌باشند. سه حیاط از مجموعه حیاطهای پنجگانه در سهم الارث ایشان قرار می‌گیرد، (حیاط اندرونی – حوضخانه و باغ) که از حیاط حوضخانه به عنوان مکتب خانه و محل تدریس استفاده نموده و حیاط باغ را محل اقامة نماز جماعت خویش قرار می‌دهند که بدین علت در بین اهالی شهر به سید باغ یا آسید محمد باغ معروف و ملقب می‌گردند.
6- سرداب بزرگ: بواسطة گرمای هوای مناطق کویری (پس از صرف ناهار) به انسان حالت خواب دست می‌دهد و لذا در قدیم از سرداب برای استراحت و خنک شدن استفاده می‌کرده اند.
هوای سرداب خنک است ولی این خنکی، مرطوب نیست بلکه مطبوع است و عواملی چون، معماری خاص سرداب، اختلاف سطح زیاد با کوچه، بادگیرها، کانالهای عبور آب از زیر سطوح و نیز پس سرداب‌های کناری در خنکی هوای آن تأثیر بسزایی دارند.
پس سرداب ها، اتاقک‌های کوچکی هستند که داخل خاک و با استفاده از نوک تیشه حفر می‌شوند و در بدنة آن هیچگونه مصالحی بکار نمی‌رود و خنکی زیاد آن موجب می‌شده که مواد غذایی فاسد شدنی را در پس سرداب نگهداری کنند.
7- رخشویخانه: داخل رخشویخانه، حوض آب و کانالهای ورود و خروج آب وجود دارد که از فضا برای شستشوی لباس‌ها و پارچه‌های کثیف استفاده می‌شده است.
8- عبادتگاه: در مجموعه تاریخی عباسیان تقریباً تمامی امکانات لازم برای زندگی روزمره انسان وجود دارد. این بنا حتی مجهز به نوعی مسجد هم می‌باشد. پس سردابی که در حد فاصل اندرونی و بیرونی قرار گرفته است به عنوان عبادتگاه و خلوتگاه خصوصی بوده که داخل آن توسط گچبری اسماء مقدسه، ادعیه و آیات قرآن تزئین شده است.
همچنین در گوشه ای از این پس سرداب، تاریخ «سنة 1252» به چشم می‌خورد که تنها سند موجود در بنا بوده و سال اتمام ساخت عبادتگاه را مشخص می‌سازد.
د) بخش بیرونی: (طبقات پایین)
1- آب انبار: به علت آنکه در قدیم، آب قنات جیره بندی بوده و در تمام ساعات شبانه روز دسترسی به آب میسر بنوده است، آب در مخازنی مخصوص ذخیره شده و مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
آب انبار مجهز به چاه آب، چرخ چاه و مخزن آب است. آب توسط چرخ چاه در مخزن ذخیره شده، با روش‌های فیزیکی و شیمیایی خاص، تصفیه گشته و پس از تست سالم بودن، مصرف می‌شده است.
عایق بندی و سیستم خنک سازی آب قابل توجه می‌باشد.
ه) بخش خدمه:
این بخش متعلق به خدمتکاران و مستخدمین بوده و دارای حیاط و راه عبور و مرور جداگانه می‌باشد. این بخش شامل اتاقهای کار خدمه، مطبخ و حیاط خدمه می‌باشد.
1- مطبخ: مطبخ همان آشپزخانه‌های قدیمی است که از آن برای تهیة غذا و پخت و پز استفاده می‌شده است. داخل مطبخ حوض آبی وجود دارد که مجهز به کانالهای ورود و خروج آب بوده و از آن برای شستشو استفاده می‌شده است و ابعاد آن هم برای رعایت حدّ آب کر مناسب می‌باشد.
درون مطبخ، محل‌های نگهداری ظروف، تنور و اجاق‌ها به چشم می‌خورد. همچنین یک مکندة قوی هوا بالای سر تنور و اجاق‌ها تعبیه گردیده است که نقش یک هود طبیعی را بازی کرده و دود و دَمِ ناشی از پخت غذا را توسط یک کانال مرتفع به فضای بیرون مطبخ منتقل می‌کند.
نور فضای مطبخ توسط نورگیرهایی که به حیاط خدمه راه داشته اند. تأمین می‌شده که اکنون مسدود گشته اند.
2- حیاط خدمه: این حیاط مکانی برای اقامت، استراحت و کار خدمه بوده و دارای راهی به مطبخ نیز بوده که در حال حاضر بسته می‌باشد. این حیاط تنها قسمت مجموعه است که تا کنون برای خرید آن توافقی با ورثه صورت نگرفته است و لذا در حال حاضر مسکونی بوده و راه ارتباطی آن با سایر قسمتهای مجموعه مسدود می‌باشد.
و) ورودی مجموعه:
ورودی مجموعه عباسیان در نوع خود جالب توجه می‌باشد. پس از ورود از سمت کوچه به داخل بنا از یک سطح شیبدار عبور می‌کنیم تا به یک هشتی زیبا و سقف برسیم.
سطح شیبدار باعث می‌شود تا تغییر ارتفاع به آهستگی صورت بگیرد. وجود هشتی باعث می‌شود که دید مستقیم از داخل کوچه به داخل بنا از بین رفته و نوعی حجاب ایجاد شود.
مسقف بودن هشتی و نیز سکوهای اطراف آن، خستگی را از تن مسافران و منتظران بیرون از بنا می‌زداید. این هشتی ابتدایی دارای دو شاخه می‌باشد راهی به بخش خدمه و راهی به درون بنا.
پس از این هشتی و عبور از درب اصلی بنا به یک هشتی کوچکتر می‌رسیم که آن نیز دو شاخه شده. یکی از شاخه‌ها به قسمت حیاط حوضخانه و دیگری به سمت داخل بنا می‌رود.
پس از آن دالان شیبدار، پر پیچ و خمی وجود دارد که موسوم به دالان حجاب بوده و وظیفه از بین بردن دید مستقیم به داخل بنا را دارد. با عبور از دالان حجاب به هشتی رو باز بزرگی می‌رسیم که علاوه بر ورودی، از آن به عنوان اصطبل موقت هم استفاده می‌شده است.
پله‌های ورودی این هشتی ارتفاع کمی جهت عبور و مرور چهارپایان دارد و در گوشه ای از آن محل هایی برای علوفة حیوانات تعبیه شده است. فضای بام این هشتی مجهز به دیوارهای حجاب بوده و خود هشتی دارای سه درب می‌باشد که هر درب به قسمتهای مختلف بنا متصل است.
دربی برای بخش بیرونی، دربی برای بخش اندرونی و دربی برای طبقات پایین.
کریاس:
پس از ورود به بنا از سمت کوچه، دالانی طویل و نسبتاً پیچ و خم دار وجود دارد که با عبور از آن به ورودی بنا می‌رسیم. این دالان که موسوم به دالان حجاب می‌باشد ضمن از بین بردن دید مستقیم به داخل بنا، دارای شیب ملایمی است که به علت طولانی بودن آن، افراد بدون آنکه متوجه شوند، اختلاف ارتفاع زیادی را با سطح کوچه پیدا می‌کنند.
پس از گذشتن از هشتی ابتدایی و نیز دالانی دیگر به هشتی اصلی ورودی بنا می‌رسیم.
در اطراف این هشتی درب‌های متعددی وجود دارد که هر یک به قسمتی از خانه راه دارد. استفاده دیگری که از این هشتی می‌شده، بدین صورت بوده که اشخاصی که به صورت موقتی با اهل خانه کار داشته اند، چهار پایان خود را در این قسمت جای میداده اند و به عبارت دیگر، این قسمت، اصطبل موقت بنا بوده است.
در گوشة این هشتی ظروف و جایگاههای مربوط به آب و علوفة چهار پایان به چشم می‌خورد.
اتاق آیینه:
یکی از مجلل‌ترین اتاقهای این مجموعه است که به دلیل زیبایی خاصش مهمانی‌های مهم از جمله مراسم عقدهای عروسی نیز در آن صورت می‌گرفته به همین دلیل به اتاق عروس هم معروف بوده، یکی از شاهکارهای این اتاق پدید آوردن آسمان زیبای کویر به صورت مجازی در شب بوده که این عمل توسط منشورهایی که با ریسمان‌های ابریشمی به سقف متصل شده اند رخ میداده از دیگر قسمتهای مهم این اتاق می‌توان به گچ بری بسیار ظریف و آیینه کاری‌های زیبا و درهای اُرسی و در ردیف‌های بالای آن پنجره‌های مشبک گچی اشاره کرد.
این مجموعه در سال ۱۳۷۴ توسط هیأت امنای احیاء و مرمت بافت تاریخی کاشان و با مساعدت مالی وزارت صنایع و معادن خریداری و مرمت گردید. و در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
منبع :
http://www.beytoote.com/iran/bastani/home1-abbasid.html
hamshahrionline.ir
http://www.keyashiyan.com/
http://www.negahmedia.ir/media/show_video/28437
