موزه دزفول

حمام کرناسیون از بناهای زیبای معماری دوره قاجاریه است که در دزفول و در مرکز محله کرناسیون در شمالی‌ترین قسمت بافت قدیم قرار گرفته است.
محله کرناسیون در ابتدا محل اسکان عشایری بوده است که از کوههای کرناس در شمال شهرستان دزفول به این منطقه کوچ می‌کرده اند که با گسترش شهر و توسعه شهرنشینی به محلی برای اسکان ثابت آنها مبدل گشته است و همین دلیلِ نامگذاری این محله میباشد .
تمامی محله‌های قدیمی دزفول دارای یک خانه بزرگ و اعیانی متعلق به خان آن محله ، حمام و مسجد بوده است که این محله نیز از این قاعده مستثنی نیست. .این حمام علاوه بر نام کرناسیون به نامهایی همچون حمام نو یا حمام حاج نصیر موسوم است .
نام معمار بنا استاد معزی است.
از سال ۸۲ مرمت این بنا آغاز شد و در سال ۱۳۸۵ به موزه مردم شناسی دزفول تبدیل گردید.
در این موزه انواع آداب و رسوم و مشاغل سنتی دزفول به نمایش گذاشته شده است. همچنین در قسمت گرمخانه آثار فلزی دیدنی و دست نوشته هایی از شخصیت‌های دزفول قرار گرفته است.
از ویژگیهای انحصاری این بنا که آن را حائز ...مشاهده کامل متن اهمیت فراوان نموده قرارگیری در میان مجموعه ای از بناهای با ارزش شامل خانه‌های قدیمی بزرگ، مسجد و همچنین مقبره یکی شعرا و عرفای بزرگ دزفول به نام سید عبداله داعی می‌باشد.
این بنا با مساحتی حدود ۸۸۰ متر مربع دارای سردری کوچک و زیبا با تزئینات ساده آجرکاری می‌باشد .
بنای حمام به دو قسمت زنانه و مردانه قابل تفکیک بوده که هرکدام از فضاهایی به نامهای دالان ورودی، سربینه،گرمخانه تشکیل شده است.
میاندر راهروی ارتباطی بین فضای سرد (سربینه) و فضای گرم ( گرمخانه) می‌باشد که هم باعث جلوگیری از به هدر رفتن گرمای موجود در گرمخانه می‌شده و هم از ورود مستقیم افراد به فضای بیرون و مواجه شدن با هوای سرد جلوگیری می‌کرده است.
عبور و مرور در قسمت زنانه (جهت ایجاد محرمیت) از پشت بام و از طریق پلکانی صورت می‌گرفته است که ورودی آن در کوچه مجاور بوده است.
به طور کلی فضاهای بخش مردانه نسبت به بخش زنانه در ابعاد بزرگتری ساخته شده است. سربینه‌ها به صورت شش ضلعی بوده و حجره هایی به صورت عمود بر هریک از اضلاع آن جهت تعویض لباس قرار گرفته است , در حجره ای که پس از دالان ورودی قرار گرفته یکی از آجرهای کف به صورت توخالی رها شده و از آن به عنوان قلک و محل انداختن پول استفاده شده است,در وسط سربینه برای شستشوی پاها قبل و بعد از حمام حوضی ساخته شده است.
سقف سربینه‌ها و گرمخانه‌ها به صورت گنبدی شکل بوده و در بالای آنها دریچه ای جهت استفاده از نور طبیعی و یا تهویه شدن فضاها ساخته شده که به وسیله درپوشی به نام گلجام جهت کنترل عبور و مرور هوا مسدود شده است.
در کنار دو بخش مردانه و زنانه آتشدان‌ها و مخازن آب سرد و گرم قرار دارد. آتشدانها از طریق گربه روها موجب گرم شدن کف فضاهای داخلی نیز می‌شده است.
گربه روها کانالهایی هستند که در زیر گرمخانه‌ها و به منظور گرم نمودن فضاهای داخلی ایجاد شده اند و عرض آنها در مقیاس انسانی به اندازه عرض شانه یک انسان و ارتفاع آنها به اندازه یک نفر در حالت نشسته می‌باشد و این نحوه طراحی و ساخت تمیز کردن و زدودن دوده از این مجراها را به صورت یک یا دو بار در سال میسر می‌نموده است.
لازم به ذکر است گازهای سمی و خطرناکی مانند دی اکسید کربن موجود در گربه روها به وسیله مجراهای عمودی دودکش مانندی که در دیوارها تعبیه شده به بیرون هدایت می‌شده است.در دیوارهای تمامی فضاهای داخلی حمام مشعلدان هایی جهت ایجاد روشنایی طراحی شده است.
نحوه تامین آب مصرفی حمام، چاه موجود در کنار بنا می‌باشد که به وسیله حفره‌های قنات مانندی به آب رودخانه متصل شده و پس از آن به وسیله چرخ چاهی که باحرکت یک چهارپا(گاو) به گردش در می‌آمده آب را بالا می‌کشیدند.
سپس آب از راه کانالهایی تنبوشه ای (سفالی) به مخازن آب حمام هدایت شده است. گاوچاه حمام شامل دو دهلیز با شیب حدود ۳۰ درجه و طول تقریبی ۸ متر و با پوشش طاق آجری بوده است که کارگر و چهارپا را از گزند آفتاب و باران ایمن نگه می‌داشته است تا جهت تامین آب مصرفی حمام در بیشتر ساعات روز به کار بپردازد.
این بنا به شماره ۸۴۷۷ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://khuz-pru-miras.blogfa.com/post-927.aspx
http://www.dezfulmiras.ir
http://www.dezfulmiras.ir/?p=60