جزیره کیش

حدود 200 میلیون سال پیش، در ادامه حرکات صفحه‌های عظیم قاره‌ها وفشار آنها برهم که با چین خوردگی‌ها و پدیده کوه زائی همراه بود، شبه جزیره‌ی عربستان همراه با صفحه‌ی قاره‌ی آفریقا به سوی شمال حرکت کرد، و در نتیجه (حدود 65 میلیون سال پیش) از افریقا جدا شد و به آسیا متصل گردید.
فشار ناشی از اثر این تحرک که از جنوب غربی به ایران وارد شد، باعث چین خوردگی عظیم این بخش از فلات ایران به صورت ارتفاعات زاگرس گردید و رشته کوه‌های آن عمود بر راستای این فشار یعنی در جهت شمال غربی – جنوب شرقی به وجود آمد.
حداکثر ارتفاع رشته کوه‌های زاگرس حاصل از این حرکت کوه زائی، قله دنا با ارتفاع 4409 متر در کهکیلویه و بو یر احمد است. ارتفاع رشته کوه‌های زاگرس از قله دنا به تدریج در جهت خلیج فارس کم شده، ادامه‌ی آن در ژرفای آب‌های خلیج فارس به صورت چین خوردگی هائی در زیر آب پنهان میگردد.
جزیره کیش و جزایر دیگر تنگه‌ی هرمز در خلیج فارس، بخشی از تاقدیس‌های این چین خوردگی‌ها و از سازه‌های زاگرس اند. جزایر هندورابی و لاوان در شمال غربی و جنوب شرقی کیش از دیگر تاقدیس‌های سازه‌های زاگرس نزدیک به آن هستند.
کیش پس از تشکیل، هراز گاهی با تغییر سطح آب خلیج فارس و بالا آمدن آن ( که گاه نسبتاً طولا نی بود) در عمق کمی از آب فرو می‌رفت. گرمای نسبی این زمان ها، کمی عمق آب و نور فراوان و دیگر شرایط زیست محیطی مساعد، مناسب‌ترین بستر را برای رشد مرجان ها، آبزیان و آبسنگ ها، صدف‌ها و دیگر جانواران و آبزیان ( بر سطح جزیره فرو رفته در آب) ایجاد می‌کرد و به مرور به صورت قشری فشرده از بقایای پوسته‌ی آهکی آنها به صورت سنگ‌های آهکی مرجانی بر سطح جزیره غرقه در آب به وجود می‌آورد.
جزیره کیش یکی از جزیره‌های خلیج فارس و از توابع بخش کیش، شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. در گذشته این جزیره را به نام « قیس » می‌خواندند.
شکل این جزیره بیضوی مانند است و در ۱۲ کیلومتری کرانه شیبکوه جای گرفته است. این جزیره یک میلیون نفر گردشگر را سالانه به خود جذب می‌کند.
از آن چه در کتب تاریخی بازگو شده است بر می‌آید که از زمان هخامنشیان و سپس اشکانیان و ساسانیان، جزیره کیش تحت تسلط ایران بوده و با گسترش اسلام، این جزیره بدست خلفای اموی افتاده است.
این وضع تا سال ۲۴۹ هجری قمری ادامه یافت. در این سال یکی از ایرانیان اهل ری بر خلیفه خروج نمود و تمامی جزایر خلیج فارس و بحرین منجمله کیش را مسخر خود ساخت.
حاکمیت معنوی ایرانیان بر کیش از نامه‌های نگاشته توسط ایشان به زبان پهلوی کاملا مشهود است. از دوران حکومت آل‌بویه کیش مجددا به حکومت ایرانی بازگشت و بعدها در زمان سلجوقیان و اتابکان فارس و سپس ملوک هرمز و آل‌مظفر و تیموریان، این وضع ادامه یافت.
در دوره سلجوقیان، کیش به بزرگترین مرکز تجاری خلیج فارس تبدیل شد. در همین دوران، قیاصره در کیش به قدرت رسیدند. ایشان که در ابتدا بسیار فقیر بودند، با دزدی دریایی پایه‌های اقتصادی حکومت خود را مستحکم نمودند.حاکمان قیاصره که بر این جزیره حکمران بودند از نسل شخصی هستند به نام «قیس» این شخص از شهر سیراف که در منطقهٔ «بنی خالد النصوری» قرار دارد آمده بودند.
آخرین حاکم جزیرهٔ کیش یا (قیس) که از نژاد قیاصره بوده‌اند: ملک سلطان بن ملک قوام‌الدین بن ملک تاج‌الدین بن ملک‌شاه بن قیس بن ملک جمشید. ایشان به دست سیف‌الدین ابونصر علی بن کیقباد حاکم جزیرهٔ «هرمود» به امر اتابک ابوبکر در تاریخ ۱۲ جمادی‌الثانی از سال ۶۲۶ هجری قمری (سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ۶۰۸) به قتل رسید، و با کشته شدن ملک‌سلطان آخرین حاکم کیش، حکم سلالهٔ قیاصره بر کیش برای همیشه پایان یافت.
در دوران طلایی کیش، مورخان زیادی راجع به آن اظهار نظر نموده‌اند. ابن خرداد، ابن بطوطه و یاقوت حموی یا به کیش سفر نموده و یا در باب بزرگی آن سخنوری کرده‌اند.
سعدی، در آثار خود دوجا از جزیره کیش و سفر به آن در این دوران یاد می‌کند.
زکریا بن محمد بن محمود قزوینی در آثار البلاد و اخبار العباد می‌نویسد:«قیس جزیره‌ایست در دریای فارس و دورش چهار فرسخ است و آبادانی دارد. شهری در کمال حسن و لطافت در آنجا بنا شده است و کشتیهای هندیان به آن جزیره درآیند و تجارتگاه اهل هند و عجم و عرب است.
آب چاه آشامند و حوض‌ها و آب‌انبارها ساخته‌اند.»
از سال ۹۱۲ تا ۱۰۳۱ این جزیره نیز هم چون جزیره هرمز به دست پرتغالی‌ها افتاد و سرانجام در این سال، امامقلی‌خان، سپهسالار شاه عباس موفق به فتح خلیج فارس و بحرین و همه جزایر آن شد.
و از آن پس کیش یکی از جزایر ایرانی خلیج فارس شناخته می‌شود.
تا سال‌های آغازین حکومت محمدرضا پهلوی، کیش مرکز صید ماهی و مرکز تجارت مروارید خلیج فارس بوده است. با ورود مروارید ژاپن به بازار، به تدریج از اهمیت مروارید کیش کاسته شده و کیش نیز اهمیت خود را از دست داد.
در سال ۱۳۴۹ هیاتی آمریکایی-ایرانی جزیره را مورد بازدید قرارداد و با توجه به ویژگی‌های طبیعی، سواحل زیبای مرجانی و آب‌های زلال اطراف آن، به عنوان مرکز توریستی بین‌المللی انتخاب شد.
کاخ شاه، هتل کیش، فرودگاه و کازینو، اولین بناهای مدرن کیش محسوب می‌گردند. تا هنگام پیروزی انقلاب اسلامی ایران، کیش مرکز تفریح شاه و دوستانش محسوب می‌شد.
جزیره کیش در سال ۱۳۶۱ به عنوان نخستین منطقه آزاد اقتصادی کشور برگزیده شد. امروزه اقتصاد کیش برپایه گردشگری و تجارت استوار است.
اقلیم ، طبیعت و جغرافیای گیاهی
کیش همانند دیگر جزایر خلیج فارس – به ویژه جزایر تنگه هرمز – در نوار باریکی از سرزمین رویش‌های خاص گرمسیری نیمکره شمالی، با عرض کم جغرافیائی، بین فلات ایران (در شمال) و صحرای عربستان سعودی (در جنوب) واقع است.
به جز ویژگی‌های خاص جغرافیائی و اقلیمی محلی، این جزیره نیر همانند دیگر جزایر نزدیک خود نظیر فارور، هندورابی، شتوار، لاوان و حتی قشم در سلطه شرایط حاکم اقلیم نیمه استوائی این نوار رویشی قرار دارد.
براساس تقسیم بندی اقلیم‌های حیاتی که در آن اقلیم حسب تأثیر عواملی توأم از بارش و دما، یعنی نسبت میزان بارندگی به میلی متر به درجه حرارت در طول سال معین می‌شود و اگر میزان بارش از دو برابر درجه‌ی حرارت کم‌تر باشد آن اقلیم خشک به حساب می‌آید، کیش در منطقه ای بسیار خشک قرار دارد و شرایط اقلیمی آن در کل خشک و نیمه استوائی است.
میانگین بارندگی بیست ساله کیش طبق آمار 190 میلی متر ( 65% در زمستان، 28% پاییز، 14% در تابستان)- نشریه دیروز و امروز کیش- و میانگین دمای سالیانه آن 6/26 درجه‌ی سانتی گراد ذکر شده است.
وضع رطوبت نسبی جو و ضریب میزان شرایط اقلیمی حاکم بر کیش، آب و هوای آن را بحری ساخته است . به جز ایام فصول سرد، بقیه ایام سال رطوبت آن بالای 60 درصد است.
در ماه‌های آبان تا اردیبهشت هوای کیش ملایم و نوسان حرارت آن بین 18 – 25 درجه سانتی گراد است. آمارهای موجود در آرشیوهای سازمان منطقه‌ی آزاد کیش حاکی از هوای بسیار گرم، تا گرم معتدل و همراه با رطوبت نسبی زیاد و گاه باران هائی با شدت متغیر و غالباً کم دوام در برخی از ایام سال است.
ساعات آفتابی جزیره کیش بیشترین ساعات آفتابی منطقه – به جز سواحل نواحی جنوب شرقی و یا چند جزیره دیگر خلیج فارس – یعنی حدود 3100 ساعت در سال است.
کیش در طبقه بندی معمول اقلیم شناختی و حسب عوامل و عناصر اقلیمی، به ویژه واقع بودن در مجاورت رأس السرطان و معرض سیستم پرفشار هوای حریم حاره ای و داشتن ویژگی هائی از موقعیت محلی که در آب‌های گرم و کم عمق خلیج فارس و تأثیر شرایط اقلیمی آن قرار دارد طبیعتاً گرم است.
و، همیشه و یا در بیش‌تر ایام سال هوائی شرجی دارد.
بارش‌های کیش معمولاً در ماههای آذر و اسفند صورت می‌گیرد. بارش‌های آذرماه تقریباً نا منظم و شدت متغیر دارد. اما بارش‌های اسفندماه منظم، وضعی نسبتاً ثابت و دارای میانگینی در حدود 31 میلی متر است.
برآوردهای نسبی، چند ساله نشان می‌دهد آغاز فصل بارش معمولاً آبان ماه و پایان بارندگی تقریباً اردیبهشت ماه است و ایام بارندگی آن در مجموع چند ساعت است و در چند روز صورت می‌گیرد.
عامل عمده بارش‌های فصلی کیش وعلت پراکندگی و زمان وقوع آن، مربوط به ورود توده‌های هوا روی آب‌های خلیج فارس است. بارش‌های منطقه ای خلیج فارس عمدتاً معلول مراکز پرفشار جریان سیستم‌های مرطوب جنوبی (سودانی) و مراکز کم فشار سیستم‌های مدیترانه ای و جریان‌های مرطوب مرتبط با اقیانوس هند و بالاخره متأثر از رژیم بارندگی موسمی است.
بنابراین ایام بارش کیش با فصول سرد و عدم بارش با فصول گرم یعنی تابستان آن انطباق کامل دارد.
آز آنجا که جزیره‌ی کیش در نوار رویشی حریم حاره ای قرار دارد. طبیعتاً نفوذ گاه به گاه جریان‌های فصلی اقیانوس هند به آن به ویژه در مرداد ماه – که اوج فعالیت این جریان‌ها است هرازگاه دارای بارش‌های اتفاقی پراکنده و سریع و کوتاه تابستانه به صورت رگبارهای شدید است.
مقدار نزولات تابستانه کیش گاه ازتمامی مقدار بارش سالیانه آن بیش‌تر و معمولاً سیل آسا است. علت اصلی بارش‌ها و نزولات صعودی میدهد، باشد.
مقدار بارش سالیانه نسبت بر میزان تبخیر سالیانه همیشه معرف اوضاع اقلیمی هر ناحیه است و اگر حداقل مقدار تبخیر یک ناحیه بیش از 10 برابر نزولات آن باشد (مانند صحاری و یا غالب بخش‌های مرکزی ایران) آن اقلیم خشک، گرم و بری است.
اما کیش با آن که طبق آمار، دارای میانگین متوسط میزان بارش سالیانه حدود 190 میلی متر است و تبخیر سالیانه آن در حدود 1650 میلی متر، یعنی بیش از 9 برابر بارش می‌باشد و باید آب وهوای ابری داشته باشد، ولی به علت موقعیت محلی یعنی واقع بودن در بخش آب‌های کم عمق و گرم خلیج فارس با رطوبت بالای نزدیک به حد اشباع (در اسفند 50 -55، در مرداد حدود 60 درصد) که باعث شرجی بودن هوای آن در بیش‌تر ایام سال می‌شود اقلیم و آب و هوای بحری دارد.
جزیره کیش یک خشکی کوچک چون کشتی نشسته در آب‌های گرم و کم عمق خلیج فارس است، خرده اقلیم‌ها (میکرو کلیمای) کیش به شدت در سلطه پدیده‌های ناشی از بستر بزرگ آبی است که دامنه‌ی نوسان تغییرات دمای شبانه روزی آن در ایام سال بسیارکم است.
فشار بخار آب جزیره در بیشتر ایام سال غالباً در حدی بسیار بالا اسـت(رطوبت نسبی 50 – 60درصد). اختلاف دمای متوسط روزانه جزیره در طول سال کم‌تر از 9 – 10 درجه است و سقوط دما هیچ گاه در حد یخبندان یا صفر نیست.
براساس داده‌های هواشناسی مقدار متوسط رطوبت در هر کیلوگرم هوای گرم و خشک جزیره در دی ماه 15 گرم و تیرماه حدود 25 گرم است. هوای کیش در ماه‌های مهر تا فروردین، دارای گرمای ملایم ومطبوع است ودر این فاصله‌ی زمانی جزیره در شرایط زیست محیطی مطلوب قراردارد.
از اردیبهشت تا مهر هوای کیش گرم و شرجی و میانگین دمای روزانه جزیره در این ماه‌ها تقریباً نزدیک به هم است. در اردیبهشت چون آب دریا هنوز سرد و رطوبت نسبی پائین است هوای کیش تقریباً خشک و باد آن ملایم، خنک و نسیم وار بوده و در مجموع هوای آن بهاری و لطیف و شرایط زیست محیطی آن بسیار مطلوب است.
تفاوت دما بین گرم‌ترین و سردترین ماه کیش حدود 16درجه است. یعنی دی ماه دارای کم‌ترین تبخیر با نوسان 12 درصد و خنک‌ترین و خشک‌ترین ماه جزیره و مرداد ماه با بیش‌ترین میزان تبخیر و با تغییر و نوسان حدود 28 درصد دارای بیشترین تبخیر و گرم‌ترین ماه جزیره است.
تبخیر زیاد ایام مرداد ماه در وقوع بارش‌های اتفاقی هر از چندگاه جزیره به صورت رگبارهای موسمی که متأثر از جریان هوای مرطوب اقیانوس هند در این منطقه است بی تأثیر نیست.
باران‌های اتفاقی مردادماه که عمدتاً سیل آسا است و در مدتی کوتاه فرو می‌ریزند، غالباً خاک را شسته و به علت گرمای بالای سطح زمین نم آن‌ها به سرعت از خاک محو می‌گردد، و در عین حال باران‌های این ایام خود نعمت و رحمت آسمانی است که باید از آن بهره‌ی کافی گرفت و با ایجاد آب بندها و سدهای بزرگ و کوچک متعدد آب آن را مهار کرد.
با آن که کیش روی گنبد نمکی قرار دارد، ولی برخلاف جزایر دیگر (مانند قشم)، هنوز رأس گنبدهای نمکی زیرین آن زیاد بالا نیامده است و بنابراین خوشبختانه وضع زمین شناختی جزیره به نحوی است که نفوذ آن‌ها به زیرزمین باعث بالا آمدن شوری نمی‌شود و با تمهیداتی میتوان نزولات آسمانی را مدتها پس از هر بارندگی در آب بندها نگهداری کرد و حداکثر استفاده از آنها را نمود (زمینهای شور جزیره نسبت به کل مساحت آن بسیار کم است).
جاذبه‌های تاریخی
از جاذبه‌های تاریخی کیش می‌توان به حریره، پایاب و کاریز اشاره کرد.
حریره، نام شهر ویرانه‌ای است خالی از سکنه و مربوط به دوران قیاصره که نام آن از نام بانویی که ملکه شهر بوده برگرفته شده است.هم‌اکنون بخشی از شهر که عمارت کاخ بانوی حریره بوده مرمت شده است.
مهمترین ابنیه کشف شده در این مجموعه عمارت اعیانی، حمام، آب‌انبار، قنات و بقایای مسجد جامع حریره می‌باشند.
جاذبه‌های گردشگری
جزیره کیش به دلیل ماهیت گردشگری خود، طی سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر آثار تاریخی که مورد توجه گردشگران است، پارک‌های ساحلی و تفریحی مانند پارک هنر، ساحل مرجانی، سواحل ماسه‌ای-مرجانی، باغ وحش، آکواریوم، باغ پرندگان کیش، دلفیناریوم، کشتی‌های تفریحی و همچنین کشتی به گل نشسته یونانی از دیگر دیدنی‌های کیش می‌باشند.
پلاژهای بانوان و آقایان، امکانات سوارکاری، پیست ۷۰ کیلومتری دوچرخه‌سواری، کارتینگ، باگی، غواصی، جت‌اسکی و اسکی روی آب نیز از دیگر امکانات گردشگری جزیره کیش است.
از دیگر جاذبه‌های گردشگری منطقه می‌توان به نبود هرگونه چراغ قرمز راهنمایی و رانندگی در خیابانها و جاده‌های کیش و همچنین وجود بزرگترین پرچم ایران در این جزیره اشاره کرد.
جزیره کیش دارای بیش از ۸۲۰۰ تخت اقامتی است که بیشترین تراکم امکانات اقامتی در ایران را داراست. جزیره کیش سالانه پذیرای بیش از یک میلیون نفر گردشگر داخلی و خارجی است.
عدم نیاز به دریافت ویزای ورود برای کلیه اتباع خارجی، یکی از زمینه‌های ورود گردشگران خارجی است گرچه به دلیل وجود محدودیت‌های اجتماعی به ویژه برای زنان گردشگران خارجی کشش کمتری به این جزیره دارند.
همچنین موقعیت منطقه آزاد اقتصادی این جزیره باعث شده تا مراکز خرید این جزیره به یکی از جاذبه‌های گردشگری کیش تبدیل شود.
دانشگاه کیش
جزیره کیش دارای دانشگاه‌هایی است که اکثراً به دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران وابسته‌اند.این دانشگاه‌ها اکنون دوره‌های بین الملی کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا را در رشته‌هایی مانند IT، MBA و مهندسی برق والکترونیک و حقوق را با همکاری دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه چند رسانه‌ای مالزیو دانشگاه موناش (Monash) استرالیا برگزار می‌کند.
سیمای پوشش گیاهی کیش
موقعیت جغرافیائی کیش در سواحل جنوبی ایران، نوار باریکی از سرزمین رویش‌های خشک و گرمسیری دنیا است. اوضاع خاص جغرافیای اقلیمی جزیره که در آب‌های گرم و کم عمق دریا در تنگه هرمز قرار دارد موجب وضع خاص فقر پوشش گیاهی جزیره است.
میزان بارش کم و تبخیر چندین برابر بارش سالانه و گرمای پایای بالا، در بیش‌تر ایام و ماه‌های سال، اقلیم جزیره را خشک، نیمه بیابانی و بیابانی نموده است.
نبود عارضه‌های توپوگرافی، لایه نازک خاک کشیده بر بستر سخت مرجانی گستره جزیره، خشکی و گرما، شاخصه‌های اصلی خطوط الگوی فقر رویش‌های جزیره اند.
پوشش سبز جزیره شامل دو گروه از گیاهان علفی یکساله چند ساله و گیاهان نیمه چوبی، و چوبی است. خزان گیاهان جزیره در آغاز فصل گرم و خشک تابستان شروع می‌شود.
رویش‌های علفی جزیره معمولاً در اواخر مهرماه و نیمه آبان به تدریج ظاهر شده، موجب سیمای سبز زمین‌های خشک و خاکستری و سوخته در آفتاب تابستانی جزیره می‌شود.
رویش‌های جزیره با آغاز فروردین و اردیبهشت کم کم خشکیده، زمینه ای زرد و خاکستری از آن‌ها در گستره جزیره باقی می‌ماند. در بین این زمینه غالباً لکه‌های سبزو سبزنقره ای علف‌های پایا در طول تابستان، تا آغاز پاییز دیده می‌شود.
برخی از علف‌های یک ساله جزیره عبارتند از انواع گندمی ها، همیشه بهار، سیزاب، شبوها، چنگ مریم، یونجه ها، شنبلیله‌های وحشی، فرفیون ها، شمعدانی ها، تاتوره، آفتاب پرست، ترشک، بارهنگ‌ها و غیره.
علفی‌های چند ساله عبارتند از شمار بسیاری از گندمی ها، پیچک ها، سلمه ترهها، گیاهان تیره جعفری، گون ها، جگن ها، آبوتیلون، چرخوها، یونجه زرد، انواع پروانه آساها، شوره‌ها و غیره.
درختچه‌های کوتاه و بوته مانند جزیره شامل : گرگ تیغ، اوکرادنوس، افدرا، نیل، برخی از کنف ها، برخی از سلمه تره ها، شوره ها، گزها و برخی دیگر است. درختان غالب بومی و طبیعی جزیره شامل کهور و بومی، کنار، گزهای تقریباً بلند، انجیر بنگالی که از قدیم کاشته شده اند و تقریباً حالت بومی دارند، کرت و برخی از آکاسیاهای دیگر که همراه با کهور پاکستانی و اوکالیپتوس، نخل، نارگیل، گاروم زنگی، سه پستان و دیگر درختان کاشته شده اند.
گیاهان علفی پایا – در پناه سایه نخل‌ها و درختان دیگر باه‌ها که آبیاری می‌شوند و زمین دارای رطوبت کافی است تا آخر فصل رویش باقی مانده در پای نخلستان‌ها پوشش قابل ملاحظه ای را به وجود می‌آورند.
در تابستان که گرما و خشکی بسیار شدید است، به ویژه در خشک سالی ها، علاوه بر بوته‌های پایا، درختان و درختچه‌های جزیره نیز معمولاً بخش‌های سبزهوائی خود را از دست داده به ظاهر خشک و خاکستری به نظر می‌رسند.
در اواخر آذرماه به ویژه پس از بارش‌های معمول این ماه، جوانه‌های سبز در بخش پائینی وخشک شده سال قبل بوته‌ها آغاز به رویش کرده، به زودی بوته‌ها دارای انبوهی از شاخه‌های خشک و سبز می‌شوند.
با رویش علف‌های یکساله در سطح جزیره یکباره طبیعت بهاری جزیره نیز سبز و بهاری است. درسال‌های کم باران که غالباً نیز فراوان پیش می‌آید، در خشکی و گرمای بالای جزیره، بخش‌های هوائی علفی‌های چند ساله و حتی درختچه‌ها و درختان بر اثر تقلیل جوانه‌های احیاء کننده خشک به نظر می‌رسند و از آن جا که بخش اصلی رویش جزیره را همین علفی‌های پایا و بوته‌های نیمه چوبی تشکیل می‌دهند، جزیره در بیش‌تر سال‌ها دارای پوششی یا سیمای خاکستری است.
منابع آبی جزیره کیش در گذشته و حال
جمال الدین ابوالفتح یعقوب الدمشقی معروف به ابن مجاور حدود 772 سال پیش در تاریخ مستنصر – که آن را به منصور مستنصر خلیفه‌ی عباسی اهدا کرده بود – در مورد آب جزیره کیش مطالبی دارد.
از آن جمله «وجود نخلستان‌های فراوانی که در جزیره وجود داشت، قناتی که از باغ امیر وقت جزیره می‌گذشت، چشمه و نهرهائی که آب آنها همراه با آب قنات، آب انبارها را (که به مصرف شرب و آبیاری می‌رسید) پرمی ساخت و از این که اگر با دست، زمین جزیره را می‌کندند آب از زیرزمین بیرون می‌آمد».! اما وجود این مقدارآب زیرزمینی با وصف «ابن مجاور» بعید به نظر می‌رسد.
زیرا ذخیره آب زیرزمینی با 196 میلی متر میانگین سالیانه‌ی نزولات آسمانی در گستره 90 کیلومتر مربع مساحت جزیره که مقدار آن تقریباً حدود 13 میلیون متر مکعب می‌شود.
با در نظر گرفتن مقدار تبخیری که بلافاصله پس از هر بارش – در فاصله‌ی زمانی نفوذ آب به درون خاک – صورت می‌گیرد و ساختار خاک و دیگر ویژگی‌های زمین شناختی جزیره، ظاهراً این همه آب زیرزمینی که « ابن مجاور» به آن اشاره می‌کند مطابقت ندارد.
با این وصف در گذشته، در فصول مختلف که جمعیت جزیره بین 1000 – 2000 نفر تغییر می‌کرد، آب موجود در جزیره برای شرب اهالی و حتی استفاده از آن توسط کشتی‌های عبوری و حتی امور کشاورزی محدود آن زمان کافی بوده در آن زمان جزیره درحد خود، دارای تأسیسات آبرسانی مانند آب انبارها، برکه ها، چاه‌های بزرگ و کوچک با عمق مختلف در بخش شمالی – محوطه درخت سبز فعلی – بود و کم‌تر دچار بی آبی می‌شد.
1- در نوشته‌های سرتیپ علی رزم آرا وضع منابع و ذخایر آبی کیش در سال 1320، چنین توصیف شده است « آبی که از چاه‌های جزیره خارج می‌شود، دارای طعم خوب و شیرین است.
کشتی‌ها برای آب مشروب غالباً به این جزیره متوسل می‌شوند. عمق چاه‌های جزیره بین 5 الی 10متر است و بدون زحمت آب زیادی از آنها به دست می‌آید» سپس او از چاه‌های عمده و معروف پراکنده در نقاط مسکونی جزیره چنین می‌نویسد:
2- چاه موسوم به «ممذر» در قصبه «ماشه» در بخش خاوری جزیره، با خاک ریز اطراف آن که به شکل بند یا سد ایجاد شده بود تا آب باران را در فصل بارش به درون چاه هدایت کند.
3- چاه موسوم به «صفا» در آبادی «سجم» دربخش شمالی جزیره
4-چاه موسوم به «بالا» بین آبادی « ده» و «سفین» در بخش خاوری جزیره که هر دو آبادی مذکور از آب آن استفاده می‌کنند.
آن چه از توان زیستی جزیره‌ی کیش در متون گذشته بر می‌آید، تعداد کم جمعیت جزیره نسبت به وسعت آن، ساخت و سازهای محدود بومی و عدم دستکاری گسترده در آن بود که وضع تعادل زیست محیطی مطلوب جزیره را برهم نمی‌زد.
اما اکنون که ساخت و سازهای گسترده همراه با خاکبرداری‌های وسیع پراکنده، که در جا به جای جزیره صورت می‌گیرد و بخش وسیعی از سطح جزیره زیر آسفالت و بتن، پوشیده می‌شود و سازه‌های بی شمار خدماتی، ساختمان‌های بزرگ و کوچک تجاری، تأسیسات صنعتی و غیره در آن برپا می‌شود.
دستکاری‌های ضروری و یا غیرضروری در همه جای آن به علت فشار انبوه جمعیت ساکن و گردشگران (توریست) که هر روزه بر تراکم آن افزوده می‌شود در حدی است که طبیعت و توان زیست محیطی گستره محدود جزیره را در آستانه‌ی عدم تعادل و در مرحله‌ی حساس آسیب پذیری و تخریب – چنان چه به آن متوجه نشود – قرارمی دهد.
متأسفانه تخریب طبیعت همیشه سریع و بازسازی آن – اگر ممکن باشد – بسیار طولانی و با هزینه ای بسیار سنگین امکان پذیر است و این همان مسئله ای است که توسعه‌ی پایدار را غیر ممکن می‌سازد.
آب شیرین جزیره که در شبکه‌ی لوله کشی وجود دارد. استحصال از مجموع واحدهای آب شیرین کنی است که خوشبختانه مدرن است ولی بازگشت پسآب آن به دریا موجب مشکل زیست محیطی دیگری است.
به هر حال توسعه، تمدن و رفاه، گاه همراه با پرداخت تاوان سنگین است و عقل حکم می‌کند که اولاً بهره برداری از محیط نباید بیش از توان بازسازی طبیعت باشد و ثانیاً از روش و شیوه ای باید استفاده کرد که تخریب ناشی از بهره برداری ازمحیط به حداقل رسیده و جبران پذیر باشد.
از آن جا که توسعه امری اجتناب ناپذیر است و ما نمی‌توانیم از پیشرفت اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی چشم بپوشیم، لذا می‌باید به نحوی با توسعه کنار آمد و از طبیعت و محیط به طور معقول بهره گرفت.

منبع :
http://fa.wikipedia.org/
http://www.kish.ir