آرامگاه بوذر جمهر در چهار کیلومتری جنوب غربی شهر قاین و در دامنه کوه ابوذر قرار دارد. بنای مقبره از بناهای قرن ششم و هفتم هجری است و به صورت چلیپایی و با معماریی بسیار زیبا ساخته شده است.
بوذر جمهر قاینی سیاستمدار ادیب و عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری است ,وی در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت می‌کرده است.
بعد از مرگ سلطان محمود تا زمان فروپاشی حکومت غزنویان بوذر جمهر در دربار سلطان مسعود غزنوی به سر برد و در اواخر حکومت غزنویان از غزنه که پایتخت بود به قاین آمد و پس از مدتی در گذشت.
او به زبان فارسی و عربی سخن می‌گفته و از وی اشعار و قصیده هایی به جای مانده که قصیده بهاریه او شهرت خاصی دارد.
مصالح اصلی در ساخت بنا سنگ، گچ و آجر است. بنایی که کاملا همرنگ خاک و صخره‌های اطراف است و از لحاظ رنگی هیچ کنتراستی با محیط اطراف ندارد . در ساختن پله‌های سنگی دسترسی به آن به نحوی است که هیچ ناهمگونی بصری ایجاد نکرده و کاملا طبیعی به نظر می‌رسد.
این بنا به شکل چهارطاقی با گنبدی بر فراز ایوان‌ها ساخته شده است. طاق ایوان‌ها به شکل کلیل اجرا شده اما جرز اصلی طاق‌ها به صورت نیمه بیضی باز کار شده و با استفاده از پوشش کاذب به شکل کلیل درآمده است.
از گچ در تزیین داخلی بنا استفاده شده و نوع کاربندی پیشانی ایوان‌ها به شکل طاق جناقی اجرا شده‌است. تزیینات گچ‌کاری زیر گنبد
...مشاهده کامل متن یکی از زیباترین بخش‌های بنا محسوب میشود که لچکی‌های 4 به 8 آن دارای مقرنس‌ها و گچ‌بری‌های بسیار هنرمندانه است.
اتاق‌های بسیار جالبی وجود در صفه‌ی شرقی مقبره دارد که یکی از آنها دارای گنبد زیبای سنگی است.درخت « بنه»700 ساله یی نیز در کنار این مقبره وجود دارد که به زیبایی بنا افزوده است .
این بنا با شماره 2759 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری است. نوادگان بزرگمهر ، خانواده « نوری ابوذری » هستند که هم اکنون اکثرا ساکن همین شهر می‌‌باشند .
پسوند خانوادگی « ابوذری » متعلق به این خانواده و برگرفته از نام بوذر جمهر میباشد .
منبع:
http://birjand.irib.ir/
http://www.mehrnews.com/
