غار بتون در فاصله بیست کیلومتری روستای چرمه و نزدیک مزار پیر ازدک قرار دارد و خود روستای آباد و تاریخی چرمه نیز بیست کیلومتر با شهر
سرایان فاصله دارد.
غار بتون از بسیاری جهات به خصوص به دلیل وجود گذرگاه‌های ممتد و حوضچه‌های موجود یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعی
ایران و پدیده منحصر به فرد در نوع خود به شمار می‌اید که فقط در تعداد کمی از غارهای
ایران و جهان مثل غار علی صدر
همدان و غار مولیس در
فرانسه چنین زیبایی‌های خیره کننده ای وجود دارد.
شاید به جرأت بتوان گفت زیباترین حوضچه جهان در این غار وجود داردو دلیل آن وجود قندیل‌های پرده ای شکل (بادبزنی ، لوله ای، میله ای و ...) است که در این حوضچه وجود دارد و نکته مهم در باره این قندیل‌ها آن است که وقتی با دست به هر کدام از آنها ضربه ای میی زنید صدای یکی از آلات موسیقی از آن به گوش می‌رسد.
آب حوضچه‌های غار بدون رنگ و بو می‌باشدو مزه آن معمولی است و به قدری زلال است که با چشم معمولی وغیر مسلح به خوبی کف آن قابل مشاهده می‌باشد.
آزمایشات فیزیکی و شیمیایی بر روی آن نشان داده است که آب حوضچه‌ها جزو آبهای بی کربنات کلسیک سبک با اسیدیته نزدیک به خنثی می‌باشد.
به دلیل وجود
...مشاهده کامل متن املاح آهکی این آب غیر قابل آشامیدن می‌باشد.
آب حوضچه‌های غار از چشمه‌های زیر زمینی ، ریزش مداوم آب از دیوار و سقف غار تأمین می‌شود که منشأ آن همانند همه آبهای زیر زمینی تابعی از میزان نزولات آسمانی می‌باشد.
معدل رطوبت نسبی غار 5.8 درصد است دمای آب نیز حدود ده درجه سانتی گراد و میانگین درجه حرارت غار یازده درجه سانتی گراد می‌باشد.
پیمایشگران توانسته اند گونه ای از خفاش را در عمق مرموز غار مشاهده کنند شب پره و کپک (قارچ) نشان از حیات جانوری می‌باشدکه در این غار یافت شده است. و به جز آن گونه دیگری از حیات جانوری در غار یافت نشده است.
سقف غار پوشیده از کربنات کلسیم خالص و در بعضی از بخش‌ها مخلوط با عناصر دیگر می‌باشد که بر سر راه جریان آب از خارج به داخل غار به وجود آمده اند. این رسوبات به شکل‌های مختلف استلاکتیت هایی (چکنده) را تشکیل داده اند و در کف غار و در جاهایی که آب وجود ندارد استلاگمیت هایی (چکیده) با اشکال متنوع و جذاب به وفور دیده می‌شود، که جنسشان از رسوبات آهکی می‌باشد و حالت کریستال دارند.
استلاکتیت‌ها و استلاگمیت‌ها ستونهای بزرگی را در دهلیزها (تالارها) و گذرگاه‌های اصلی غار تشکیل داده و قندیل‌های آویزان از سقف در اثر داشتن ناخالصی، رنگ‌های مختلفی به خود گرفته است.
هزاران تزئینات سوزنی آهکی از سقف آن آویزان می‌باشد. منظره داخل غار بسیار زیبا و هوای آن بسیار لطیف بوده و عاری از هرگونه گرد و غبار و الودگی میکروبی می‌باشد.
در تابستان خنک و در زمستان گرم و مطلوب است. قندیل‌های یخی بسیار زیبا و وحشت انگیز در زمستان مناظر فوق العاده زیبا و منحصر به فرد را خلق می‌نماید
در این غار نه خبری از فرکانس‌های مزاحم جامعه است و نه خبری از تمدن ویرانگر بشر.
در این غار فقط سکوت مطلق است و کاهی قطره ابی از سقف پرواز کرده و در دل حوضچه ای شیرجه می‌روند. آرامش این صدا فوق العاده است. در اینجا آرامشی وجود دارد که فقط خالق توانا در آن دست دارد.
دهنه غار قدیمی بتون از زمانهای گذشته شناخته شده بوده و مردم محلی از وجود این غار در کوهستان مطلع بوده اند. شاید علت این امر علاوه بر شناخت مردم از منطقه زندگیشان دهنه بسیار بزرگ و طاق مرتفع ورودی آن می‌باشد که از فواصل بسیار دور نشان دهنده وجود یک غار در شیبهای تند سنگی است.
جنس سنگ کوه مورد نظر آهکی می‌باشد. و به همین دلیل احتمال وجود غار یا حفرات بزرگ در آن منتفی نمی‌باشد. امکان دسترسی به محل مزار ازدک در صورت سالم بودن جاده خاکی از چرمه با ماشین میسر است.
از ازدک دهانه غار در دور دست در یک شیب سنگی دیده می‌شود. و ما در پنج برنامه اکتشافی و پیمایش از همین میسر برای رسیدن به دهانه غار استفاده کردیم. بجز در زمستانی سرد و پر برف که مسیر را از چرمه با کوله پشتی‌های سنگین تا دهانه غار پیاده پیمودیم.
از جمله راههای موجود در منطقه جاده آسفالته ترانزیتی بیرجند – قائن است و همچنین یک جاده آسفالته درجه2(فرعی) از سه راهی روم به سمت سرایان است.
برای رسیدن به منطقه مورد نظر ابتدا پنجاه کیلو متر از جاده بیرجند- قائن را طی کرده و پس از طی هفده کیلومتر از شهر آرین شهر (سده) وارد جاده سه راهی روم ـ سرایان شده که پس از طی طریق صد و بیست و یک کیلومتر از این جاده به منطقه مورد نظر میرسیم.
که هجده کیلومتر نهایی آن خاکی می‌باشد.
منابع :
http://www.caving-in-iran.org/
http://adventuretrips.blogfa.com/
http://www.irancaves.com/
http://www.yjc.ir/
http://ayask.blogfa.com/
