در منطقه
خراسان جنوبی در
بشرویه، آسیابهای آبی نمونه‌ای از آثار تاریخی بجا مانده از گذشتگان است
در سمت غرب
بشرویه ودر مسیر قنات این شهر پنج آساب قرار دارد که به آسیابهای اول تا پنجم مشهور است.
هیچ کتیبه و مدرکی مبنی بر تاریخ ساخت این آسیاب‌ها موجود نیست اماشواهد و قراین و وقف‌نامه‌های موجود ، این آسیاب‌ها دارای قدمتی چهارصد ساله‌اند و هر کدام از این آسیاب‌ها یک گودال مدور دارند که شاخه‌ای از آب قنات به وسیله کانالی به داخل مخزن هدایت می‌شود و بعد از انباشته شدن در مخزن با شدت و فشار به بخش زیرین آسیاب هدایت می‌شود و پره‌های چرخ چوبی آسیاب را به حرکت در می‌آورد.
چرخ آسیاب با هرمی به سنگ وصل شده و با چرخش سنگ، گندم کم‌کم به درون سنگ هدایت می‌شود و و پس از آرد شدن به کناره‌های سنگ منتقل می‌گردد.
برای هر کدام آنها مخزنی مدرو به ارتفاع 10 تا 12 متر و قطر دهانه بالا نزدیک به دو متر و در قسمت پایین نزدیک به نیم متر ساخته و کانالی بسیار کوچک برای خروج آب تعبیه شده که حداقل 5 متر از کف زمین توربینی چوبی را به حرکت در می‌آورد و سنگی بسیار بزرگ به صورت متحرک بر روی سنگ ثابتی می‌لغزد و بواسطه سطحی غیر مسطح از قسمت بالای مخزن و با هدایت چوبکی که به این مخزن ضربه وارد می‌کند.دانه‌ها
...مشاهده کامل متن هدایت شده و سپس با قرارگیری بین دو سطوح به آرد تبدیل می‌شوند.
فعال بودن آسیاب‌ها از ویژگی‌های بارز آسیابهای آبی بشرویه است که در حال حاضر سه آسیاب به فعالیت خود ادامه می‌دهند و طی چند سال اخیر با اقدامات میراث فرهنگی بشرویه و شهرداری برای احیا و بازسازی و فراهم کردن محیط مساعد برای تفریح مسافران و گردشگران، به نقاط گردشگری تبدیل شده است.
آسیاب‌ها به طرق مختلف کار می‌کنند برخی از آنها با نیروی باد، برخی توسط حیوانات و بعضی بوسیله آب به حرکت در می‌آیند.یکی از آثار جالب و منحصر به فرد شهرستان بشرویه وجود این 5 آسیاب آبی در دل این کویر خشک است که با نیروی آب حرکت می‌کند.
معماری و شکل این آسیاب‌ها مشابه هم هستند و از مخزن آب (تنوره آسیاب) و فضایی صلیبی شکل تشکیل شده‌اند.تنوره آسیاب استوانه‌ای به قطر 5/2 متر و ارتفاع 6 متر که 5/1 متر آن از زمین اطراف بلند‌تر است و بقیه پایین‌تر میباشد.
مصالح به کار رفته در این سازه آجرهای مربع شکل،لاشه سنگ ،ملات شن و گچ وآهک ، قلوه‌سنگ و ساروج میباشد.
زمانی که از آسیاب حرفی به میان میآید تصور می‌شود، آسیابی است با پره‌های بزرگ که آب رودخانه‌ای عظیم آن را به حرکت در می‌آورد، ولی شگفتی آسیابهای بشرویه این است که تمام این آسیاب‌ها در زیر‌زمین قرار گرفته است و آب قنات از بالای این آسیاب با شیبی تند توربینی چوبی را به حرکت در می‌آورد.
امروزه آسیابهای آبی در ردیف صنایعی هستند که بدنبال استفاده از انرژی‌های پاک برای به حرکت در آوردن آن هستند. احیاء این صنعت ارزشمند می‌تواند باعث تولید برق شده و در ردیف آثار باستانی و تاریخی ثبت شوند.
آسیابهای بشرویه از سمت بشرویه به نام آسیاب اول(سروش)، دوم(میرزا)، سوم(زنگی)، چهارم( آقا) و آسیاب پنجم (دهنه) هستند که آسیاب دهنه از همه قدیمی‌تر است و قلعه دختر بشرویه نیز در مجاورت آن قرار دارد.
5 آسیاب تاریخی شهستان بشرویه با نامهای شیخی ، سنگی ، سروش ، میرزا و آسیاب دهنه به ترتیب با شماره‌های 11931 ، 20571 ، 20576 ، 20487 و 20484 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
منبع:
http://my-city-boshrooyeh.blogfa.com/post-16.aspx
http://fa.wikipedia.org/
http://isna.ir/
http://boshrooyeh.ir/
http://ghanat-shareza.persianblog.ir/post/145/
http://www.yjc.ir/
http://tnews.ir/
http://www.mehrnews.com/detail/News/2258673
http://salar.seroosh.com/
